Hội chợ vàng, nữ trang ở TPHCM
Hội chợ chồng lên hội chợ
Nói đến hoạt động XTTM ở nước ta, phải nói đến việc tổ chức hội chợ triển lãm (HCTL). Đây là một hoạt động quan trọng, là cầu nối để đưa sản phẩm của các DN đến với người tiêu dùng nhanh và hiệu quả. Trong năm 2006, cả nước đã có 300 lượt HCTL được tổ chức, trong đó có 177 lượt diễn ra ở nước ngoài. Nếu chia bình quân, mỗi tháng có tới 25 HC cho các DN lựa chọn, tham gia. Con số này chưa phải là nhiều, cũng không ít mà vấn đề chính là khâu tổ chức kém khoa học. Trên thực tế đã và đang có sự dẫm đạp và trùng lắp rất thô thiển tại nhiều địa phương.
Cách đây 2 tuần, vào trang web Bộ Thương mại (BTM), chúng tôi đọc thấy lời mời dự HC ở Campuchia (CPC) vào tháng 11-2007 do BTM và Bộ Quốc phòng tổ chức. Tôi mở qua trang web hàng Việt
Có thể khẳng định, với các DN thì không ai xa lạ với HC. Trong khi đó, Cục XTTM dường như chưa nghe, chưa biết đến HC này hay sao mà trong danh mục chương trình XTTM quốc gia năm 2007, đã ký quyết định cho đơn vị chủ trì là Cục Kinh tế Quốc phòng cũng tổ chức HC Thương mại quốc tế tại CPC 2007 vào tháng 11-2007, kinh phí lên tới gần 2,5 tỷ đồng. Cục Phát triển xuất khẩu CPC cho biết, không hiểu tại sao VN lại làm như vậy? Và không rõ BTM có biết cách mà Cục Xúc tiến xuất khẩu Thái Lan đối phó với HC HVNCLC và xuất khẩu tại CPC, lớn hơn HC của Thái ở CPC về quy mô cũng như nội dung hoạt động? Họ đã không chạy đua quy mô mà mở rộng thành nhiều HC Thái ở các thành phố lớn của CPC, còn cách của ta là đưa một HC mới tổ chức lần đầu tiên vào đúng thời gian, địa điểm với một HC thường niên (của chính VN)? Do bị trùng thời gian và bị DN (đã đăng ký tham dự từ đầu năm) thúc bách, ban tổ chức HC HVNCLC phải dời lên tháng 10.
Ở trong nước, thời điểm này đang diễn ra HCTL quốc tế “Nhịp cầu xuyên Á – Quảng Trị 2007” do Sở Thương mại Du lịch tỉnh Quảng Trị và Công ty CP Quảng cáo và Hội chợ CIAT tổ chức. Hội chợ được quảng cáo khá rầm rộ, với đủ mọi nội dung từ bán hàng cho đến biểu diễn văn hóa, giới thiệu tiềm năng du lịch với sự tham gia của Trung Quốc,
Trên đây mới chỉ là “2 cặp” HC tiêu biểu đang diễn ra gần nhất, nên được nêu làm ví dụ, còn nếu liệt kê kiểu tương tự thì… đếm không xuể. Điều này cho thấy chúng ta đang thiếu đầu mối trong cấp phép các sự kiện (chưa kể đứng ra bảo trợ hay chỉ đạo). Có ý kiến đặt vấn đề có phải BTM không có kế hoạch, chiến lược thị trường và định hướng hoạt động xúc tiến?
Xài tiền nhà nước như thế nào?
Báo cáo của Cục XTTM, năm 2006 có 155 chương trình XTTM trọng điểm quốc gia của 27 đơn vị chủ trì được phê duyệt với kinh phí 144,77 tỷ đồng. Trên thực tế, chỉ có 131 chương trình thực hiện (đạt 85%), số còn lại hoàn toàn không thực hiện. Năm 2007, có 159 chương trình do 28 đơn vị chủ trì được phê duyệt với kinh phí 176 tỷ đồng, nhưng đến hết tháng 6-2007 mới chỉ có 34 chương trình được triển khai. Kinh phí hỗ trợ cho chương trình XTTM trọng điểm quốc gia hàng năm vào khoảng 400-500 tỷ đồng nhưng chưa có năm nào được phê duyệt vượt qua con số 200! Nghịch lý đã xảy ra, các DN luôn kêu ca thiếu các chương trình XTTM nhưng tiền nhà nước lại rơi vào tình trạng tiêu không hết?
Nguyên nhân, theo Cục trưởng Cục XTTM Đỗ Thắng Hải, hệ thống XTTM đã phát triển mạnh về số lượng nhưng chất lượng và hiệu quả còn nhiều vấn đề bất cập. Mới chỉ có 14% đơn vị có thể làm tốt công tác này.
Để công tác XTTM hiệu quả, việc tiên quyết là cần phải tách bạch chức năng của Cục XTTM là quản lý hay tác nghiệp? Nhiều chuyên gia cho rằng, chức năng chính của cục là nên chú tâm vào công tác quản lý và hãy làm tốt cái công việc có tính nền tảng mà quy định của WTO không loại trừ: thông tin huấn luyện và nghiên cứu. Đặc biệt, cục hãy làm chức năng quản lý, nắm rõ những công ty HC lôm côm hay lừa đảo để cấm cửa, hạn chế thiệt hại cho DN. Hàng năm, sau khi Chính phủ đã phê duyệt chương trình XTTM trọng điểm, Cục XTTM nên thông báo rộng rãi đến các tổ chức xúc tiến, công ty để họ tham khảo, sau đó sẽ thực hiện việc đấu thầu. Hoặc nếu không tổ chức thầu thì sẽ thực hiện cách chấm trắc nghiệm cho từng chương trình, vì lẽ hiện nay đang xuất hiện khá nhiều đơn vị “tay ngang”, nhờ quen biết cũng nhảy vào “xúc tiến”. Nếu chúng ta không nhanh chóng đổi mới cách thực hiện, vẫn theo cơ chế ban phát thì mục đích XTTM sẽ bị biến dạng.
Hội nhập kinh tế, không ai có thể phủ nhận được vai trò của công tác XTTM. Kinh phí dành cho công tác này 400-500 tỷ đồng/năm, mới chỉ là con số lẻ của các nước trong khu vực. Ít nhưng lãng phí và vô ích thì càng tệ! “Khéo làm thì no, khéo co thì ấm” - câu tục ngữ này càng đúng trong tình hình tổ chức XTTM hiện nay.
