Trong đợt đấu giá cuối năm 2008, VCB có mức giá đấu trúng bình quân là 107.860 đồng/CP
Sự kiện nổi bật tuần qua là việc Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCB) chính thức công bố về việc đã ký thỏa thuận cổ đông chiến lược với Ngân hàng TNHH Mizuho (Nhật Bản). Hợp đồng bán 347,6 triệu cổ phiếu (tương đương 15% vốn điều lệ) của VCB cho Mizuho có giá bán 34.000 đồng/CP. Giao dịch này sẽ được các cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và số tiền mua dự kiến sẽ được thanh toán vào quý I/2012.
VCB được CPH vào tháng 12/2008, với việc bán ra công chúng 97,5 triệu cổ phiếu, tương đương 8,1% vốn điều lệ của Ngân hàng. VCB từng là một trong những DNNN điển hình về sự thành công trong CPH, khi thu hút được 9.473 chủ thể tham gia cuộc đấu giá, với giá bình quân trúng thầu là 107.860 đồng/CP. Kế hoạch tìm đối tác chiến lược của VCB được đặt ra ngay sau khi hoàn tất CPH, tuy nhiên, chính mức giá đấu bình quân thành công vượt trội là một cản trở lớn, lớn đến mức ngay cả với Mizuho, hợp đồng bán 15% vốn điều lệ của VCB vẫn đang phải chờ cấp có thẩm quyền phê duyệt ở mức giá 34.000 đồng/CP.
Trở lại với các quy định pháp lý, Nghị định 109/2007/NĐ/CP quy định, giá bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược không được thấp hơn mức giá đấu bình quân của DN khi CPH. Chiểu theo quy định này, VCB nếu muốn bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược, sẽ phải tìm được đối tác chấp thuận mua ở giá trên 107.000 đồng/CP. Trong khi đó, do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và sự khó khăn của nền kinh tế trong nước, giá cổ phiếu VCB liên tục suy giảm, giảm đến 50% chỉ chưa đầy 1 năm sau IPO.
Ngày 18/7/2011, Chính phủ đã ban hành Nghị định 59/2011/NĐ-CP thay thế cho Nghị định 109. Nghị định mới tăng cường ưu đãi và sự chủ động cho DN trong việc tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược, nhưng vẫn khống chế giá bán cổ phần không thấp hơn giá đấu thành công thấp nhất của cuộc đấu giá công khai. Nếu bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược trước khi đấu giá, thì giá bán không thấp hơn giá khởi điểm trong phương án CPH được phê duyệt. Với giá khởi điểm của cuộc đấu giá VCB là 100.000 đồng/CP, giá đấu thành công thấp nhất là 102.000 đồng/CP, theo đúng Nghị định 59 thì VCB vẫn phải bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược với giá tối thiểu là 102.000 đồng/CP.
Vậy làm thế nào để VCB - một ngân hàng đã niêm yết - hợp thức được giá bán cổ phần cho Mizuho ở 34.000 đồng/CP?
Một hướng đi đang hỗ trợ VCB giải đáp câu hỏi trên là dự thảo Nghị định về nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần của tổ chức tín dụng Việt Nam thay thế Nghị định số 69/2007/NĐ-CP. Dự thảo này cho phép các tổ chức tín dụng đã niêm yết được bán cổ phần cho nhà ĐTNN theo quy định của pháp luật về chứng khoán và TTCK. Có lẽ vì chờ dự thảo này được luật hóa mà hợp đồng mua bán giữa VCB - Mizuho phải chờ đến quý I/2012 mới hoàn tất.
Bài toán tìm đối tác chiến lược của VCB sắp được giải bằng một nghị định do Ngân hàng Nhà nước xây dựng. Nhưng nghị định này nếu được ban hành, sẽ chỉ gỡ khó cho duy nhất cho VCB (mới có 2 ngân hàng quốc doanh CPH, trong đó Vietinbank đã tìm được nhà đầu tư chiến lược là IFC với giá bán 21.000 đồng/CP, cao hơn giá đấu bình quân 20.265 đồng/CP). Hàng loạt DNNN đã CPH, nhưng không tìm được nhà đầu tư chiến lược vì vướng quy định về giá bán không thấp hơn giá trúng thầu bình quân, sẽ phải làm thế nào để giải bài toán này? Xin gửi câu hỏi này đến thị trường để cùng suy ngẫm và hiến kế cho DN.
