Quy trình khởi kiện đòi nợ của các ngân hàng vẫn rất rườm rà.
Trong báo cáo gửi tới Quốc hội, NHNN cho hay, nợ xấu đang có dấu hiệu tăng trở lại trong khi xử lý nợ xấu vẫn gặp nhiều vướng mắc, trong đó có vướng mắc về quy trình xử lý của Tòa án.
Cụ thể, theo ước tính của NHNN dựa trên các kịch bản tăng trưởng GDP năm 2020 khoảng 4%, tỷ lệ nợ xấu nội bảng ước tính đến cuối năm 2020 ở mức 2,41% (tăng 0,78 điểm % so với cuối năm 2019).
Tuy nhiên, xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 hiện nay gặp rất nhiều vướng mắc, trong đó có vấn đề áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao tài sản bảo đảm và xử lý tài sản bảo đảm.
Dù Điều 8 Nghị quyết 42 đã cho phép, song hiện nay, số lượng các vụ việc xử lý nợ xấu thông qua thủ tục rút gọn tại Tòa án còn rất hạn chế, điều này phần nào ảnh hưởng đến kết quả xử lý nợ xấu nói chung, cũng như hiệu quả của biện pháp quy định tại Khoản 1 Điều 8 Nghị quyết số 42 nói riêng.
Theo số liệu do các TCTD báo cáo, một số TCTD đã áp dụng hình thức rút gọn trong giải quyết tranh chấp liên quan đến TSBĐ và đang được Tòa án các cấp xem xét giải quyết. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có trường hợp nào được giải quyết theo thủ tục rút gọn.
Cụ thể, ngân hàng Agribank hiện đang có 10 hồ sơ xin áp dụng thủ tục rút gọn đang chờ được Tòa án xem xét thụ lý. BIDV đã có 19 hồ sơ xin áp dụng thủ tục rút gọn đã được Tòa án thụ lý, trong đó có 06 hồ sơ đang giải quyết, 06 hồ sơ đã giải quyết nhưng được chuyển sang xét xử theo thủ tục thông thường, 07 hồ sơ chưa được giải quyết.
Các ngân hàng ACB; VPB; VIB và Ngân hàng Nam Á mỗi ngân hàng có 01 hồ sơ xin áp dụng thủ tục rút gọn nhưng chưa nhận được văn bản Tòa án có chấp nhận thụ lý vụ án hay không…
Đến nay, mới ghi nhận 02 hồ sơ được Tòa án thụ lý giải quyết tranh chấp về quyền xử lý TSBĐ của khoản nợ xấu theo thủ tục rút gọn: OCB (Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau) và SCB (Tòa án nhân dân Quận 8, TP. HCM).
Theo NHNN, nguyên nhân của thực trạng trên là theo quy định tại Khoản 3 Điều 317 về điều kiện áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn và Khoản 4 Điều 323 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định về thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn thì trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án theo thủ tục rút gọn, nếu xuất hiện tình tiết mới mà các bên đương sự không thống nhất làm cho vụ án không còn đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn theo Khoản 1 Điều 8 Nghị quyết số 42 thì Tòa án phải ra quyết định chuyển vụ án sang giải quyết theo thủ tục thông thường.
Chính vì vậy, trường hợp bên có nghĩa vụ trả nợ/chủ tài sản/bên bảo đảm không hợp tác, chống đối, rất dễ dẫn đến trường hợp cố tình tạo ra các tình tiết mới làm cho vụ án không còn bảo đảm điều kiện quy định tại Khoản 1 Điều 8 Nghị quyết số 42 để đưa vụ án về thủ tục tố tụng thông thường, nhằm mục đích kéo dài thời gian giải quyết vụ việc, dẫn đến việc áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn có thể không phát huy được hiệu quả xử lý trong thực tế.
