Lãi suất cho vay bình quân trong toàn bộ thời gian vay cao hơn lãi suất huy động
Vừa qua, hệ thống ngân hàng xôn xao trước quyết định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ thanh tra, kiểm tra và xử lý các tổ chức tín dụng cho vay với lãi suất dưới giá vốn. Quyết định này được thị trường nhận định, có mặt được, nhưng mặt chưa được cũng được “chỉ tên”.
Ngân hàng cho vay lãi suất thấp lên tiếng
TPBank vừa triển khai chương trình ưu đãi lãi suất cho vay, thấp nhất là 5,8%/năm, nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và kinh doanh cuối năm của khách hàng cá nhân, kéo dài đến hết 31/1/2014. Cụ thể, đối với khoản vay mua, xây sửa nhà, vay tiêu dùng có thế chấp, khách hàng được hưởng mức lãi suất 8,8%/năm trong 8 tháng đầu tiên, hoặc 0% trong tháng đầu tiên và 11%/năm trong 11 tháng tiếp theo. Khách hàng là cán bộ, nhân viên công ty Diana, cổ đông của TPBank được giảm thêm 0,2%/năm lãi suất ưu đãi và 1 - 1,5%/năm lãi suất sau ưu đãi…
“Mức lãi suất 5,8%/năm là lãi suất khuyến mại, thúc đẩy vay, TPBank áp dụng cho khách hàng trong một số tháng đầu. Lãi suất cho vay bình quân của TPBank trong toàn bộ thời gian vay cao hơn lãi suất huy động”, lãnh đạo TPBank cho biết.
Trước đó, OceanBank triển khai chương trình “Tháng vàng lãi suất dành cho các khách hàng DN vừa và lớn” nhằm bổ sung vốn lưu động phục vụ sản xuất - kinh doanh hàng hóa, dịch vụ với lãi suất 7%/năm áp dụng cho 3 tháng đầu. Sau thời gian ưu đãi, OceanBank tiếp tục duy trì mức lãi suất hấp dẫn so với thị trường…
Bà Nguyễn Minh Thu, Tổng giám đốc OceanBank chia sẻ, hiện nay, nguồn vốn huy động của các NHTM khá dồi dào, trong đó, huy động không kỳ hạn VND chiếm tỷ trọng đáng kể.
Nguồn vốn huy động không kỳ hạn thường được cho vay thị trường liên ngân hàng, tuy nhiên, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đang ở mức khá thấp và cầu không lớn. Thêm vào đó, phần lớn số dư tiền gửi không kỳ hạn tương đối ổn định.
“Tại OceanBank, chúng tôi chủ trương sử dụng một phần nhỏ nguồn tiền gửi không kỳ hạn để cho vay ưu đãi lãi suất trong thời gian ngắn, mang lại cho khách hàng những sản phẩm hấp dẫn.
Việc xây dựng sản phẩm và áp dụng lãi suất cấp tín dụng ưu đãi được OceanBank tính toán kỹ lưỡng về chi phí vốn và tuân thủ chặt chẽ các quy định của NHNN về đảm bảo hệ số an toàn và thanh khoản. Giảm mạnh lãi suất cho vay khiến lợi nhuận của Ngân hàng giảm đi, nhưng mặt khác, Ngân hàng gia tăng cơ sở khách hàng nhằm mục đích tích lũy lợi nhuận và tăng trưởng mạnh trong tương lai”, bà Thu nói.
Mặt trái của cho vay lãi suất thấp
“Một điều chắc chắn là NHNN luôn khuyến khích các NHTM cho vay với lãi suất thấp. Đây là một chủ trương nhất quán và đến giờ này, tôi cũng không thấy có gì thay đổi.
Trong quyết định mà NHNN vừa ban hành, có lẽ nên hiểu theo nghĩa đã có những trường hợp DN có những ưu thế nhất định đến vay tại các tổ chức tín dụng với lãi suất thấp, rồi dùng tiền đó gửi tại ngân hàng khác để hưởng chênh lệch. Đây là điều không thể chấp nhận được, bởi điều này có nghĩa lạm dụng tín dụng nhằm trục lợi và quan trọng nhất là tạo ra nguồn vốn ảo trong nền kinh tế”, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia ngân hàng nhận định.
Theo tổng giám đốc một NHTM, các ngân hàng hay chạy đua hạ lãi suất cho vay, thậm chí thấp hơn giá vốn, phần lớn nằm trong các chương trình khuyến mại dịp cuối năm, áp dụng đối với các khoản giải ngân đến hết ngày 31/12/2013 và có hiệu lực xa nhất chỉ đến tháng 1/2014.
Đây là hiện tượng của việc chạy chỉ tiêu tín dụng cho năm 2014, bởi chỉ tiêu của năm mới sẽ bằng năm cũ, chứ việc cho vay dưới giá gốc không thể kéo dài. Do vậy, quyết định của NHNN có lẽ để ngăn chặn phần nào việc chạy “room” tín dụng.
“Biên độ lợi nhuận phải hợp lý, bảo toàn đồng vốn cho ngân hàng. Khi cho vay, lãi suất phải cao hơn lãi suất huy động, bởi nếu lỗ sẽ thiệt hại cho cả nền kinh tế, chứ không riêng hệ thống ngân hàng. Về nguyên tắc, lãi suất cho vay phải cao hơn lãi suất huy động bình quân”, một lãnh đạo NHNN nhấn mạnh.
Cần giảm bớt các mệnh lệnh hành chính
Thực tế cho thấy, các NHTM vẫn đang thực hiện đúng chỉ thị của NHNN, cho vay phải có lãi, nhưng vấn đề là lãi ít để hỗ trợ các DN vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay. Quan trọng hơn cả đó là câu chuyện giám sát các tổ chức kinh tế, DN đi vay sẽ sử dụng đồng vốn như thế nào thì có lẽ hơn bất kỳ ai, các tổ chức tín dụng thấu hiểu nhất, bởi không ít đơn vị đang gánh chịu hậu quả do những dễ dãi cho vay trước kia.
Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, nếu các ngân hàng dư thanh khoản, có thể sử dụng đồng vốn cho vay với lãi suất thấp, rủi ro thấp như trái phiếu chính phủ.
Việc đầu tư vào những tài sản có lãi suất thấp hơn lãi suất huy động phụ thuộc vào phán đoán chính sách tín dụng đầu tư của mỗi ngân hàng.
Đồng thời, trong “thúng gạo” có rất nhiều loại vốn: không kỳ hạn, có kỳ hạn ngắn, kỳ hạn dài…, mỗi kỳ hạn lãi có lãi suất khác nhau và có những kỳ hạn lãi suất rất thấp. Dung hòa các loại lãi suất nội bộ có thể sẽ có mức lãi suất thấp hơn nhiều so với bình quân, nếu tổ chức tín dụng có nhiều tài khoản thanh toán khách hàng gửi thuộc nhóm tiền gửi không kỳ hạn. Như vậy, tổ chức tín dụng có thể cho vay với lãi suất dưới 7%/năm là chuyện đương nhiên.
“Khi có diễn biến bất thường trên thị trường, NHNN “khoanh vùng” để thanh tra, kiểm tra và giám sát là chuyện bình thường, nhưng không nên tạo thành một chính sách.
Nếu đưa ra một chính sách công bố rộng rãi trên các phương tiện truyền thông thì nên phân tích rõ về mặt chủ trương. Cảnh báo của NHNN cũng không phải là thừa, nhưng nên giảm các mệnh lệnh hành chính để giảm bớt khó khăn cho các tổ chức tín dụng”, một chuyên gia kinh tế nói.
