Kỳ vọng sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp FDI lớn, hoạt động hiệu quả tham gia thị trường chứng khoán
Số lượng doanh nghiệp FDI niêm yết còn khiêm tốn
Nhìn lại chặng đường 25 năm của thị trường chứng khoán Việt Nam với sự tham gia của các doanh nghiệp FDI, giai đoạn 2003 - 2017, thị trường đã có 11 doanh nghiệp FDI niêm yết. Hiện chỉ còn 10 doanh nghiệp FDI niêm yết và đăng ký giao dịch trên hai Sở giao dịch chứng khoán như EVE, KMR…, một con số rất nhỏ so với khoảng 1.600 công ty đang niêm yết/đăng ký giao dịch.
Mong muốn tái cấu trúc tỷ trọng các nhóm doanh nghiệp niêm yết trên thị trường xuất phát từ thực tế nhóm ngân hàng - tài chính và bất động sản đang chiếm ưu thế so với nhóm doanh nghiệp sản xuất. Làn gió mới từ các doanh nghiệp FDI lớn, quy mô vốn mạnh và chất lượng cao được kỳ vọng sẽ gia tăng lựa chọn cho nhà đầu tư, đồng thời giúp nâng tỷ trọng nhóm doanh nghiệp sản xuất, tạo sự cân bằng hơn trong cơ cấu doanh nghiệp niêm yết.
Ông Trần Tiến Dũng, Trưởng ban Giám sát công ty đại chúng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) cho hay, khối lượng cổ phiếu của các doanh nghiệp FDI niêm yết và đăng ký giao dịch hiện khoảng 1,2 tỷ đơn vị, tương đương 0,17% toàn thị trường, một con số rất khiêm tốn so với tiềm năng và kỳ vọng.
“Với mục tiêu đa dạng hóa và nâng cao chất lượng hàng hóa, tăng sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư và thể hiện quyết tâm hội nhập của Việt Nam, UBCK kỳ vọng sẽ sớm thu hút thêm nhiều doanh nghiệp FDI lớn, hoạt động hiệu quả tham gia thị trường chứng khoán trong thời gian tới”, ông Dũng nhấn mạnh.
Một số doanh nghiệp FDI lớn như Bệnh viện FV (TP.HCM), Công ty Phú Mỹ Hưng… đang chuẩn bị cho kế hoạch IPO và niêm yết. Chia sẻ với phóng viên Báo Đầu tư Chứng khoán, đại diện Bệnh viện FV cho biết, hoạt động IPO gắn với niêm yết đã được “tháo nút thắt”, khi Nghị định 245/2025/NĐ-CP mang lại tác động tích cực cho thị trường, rút ngắn thời gian thực hiện. Nếu trước đây doanh nghiệp phải mất một khoảng thời gian dài sau IPO mới có thể niêm yết, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội, thì hiện với Nghị định 245/2025/NĐ-CP và quy trình kết hợp IPO - niêm yết, thời gian chỉ còn 30 ngày nếu chuẩn bị hồ sơ song song. Việc rút ngắn thủ tục và thời gian được kỳ vọng sẽ kích thích nhiều doanh nghiệp FDI lên sàn niêm yết hơn.
Thực tế, thời gian qua đã có một số doanh nghiệp hoàn tất IPO và niêm yết tại HOSE chỉ trong 30 ngày như VPBankS, VPS…
Để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp FDI nói riêng lên sàn, UBCK đã chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan, trên cơ sở đó được Bộ Tài chính và Chính phủ đồng ý triển khai; đồng thời phổ biến quy định, quy trình mới cho các công ty tư vấn và công ty chứng khoán.
Chính sách mới tạo đà cho doanh nghiệp FDI lên sàn
Hệ thống chính sách hiện hành không phân biệt giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, tạo cơ sở để doanh nghiệp FDI tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam như các doanh nghiệp Việt Nam.
Bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch UBCK cho biết thêm, thời gian qua, Ủy ban đã tham vấn ý kiến các bộ, ngành, tháo gỡ khó khăn và tiếp tục xem xét đưa các doanh nghiệp FDI niêm yết trên thị trường chứng khoán. Trong bối cảnh thị trường bước sang giai đoạn mới, nâng hạng chỉ là bước khởi đầu; thị trường cần phát triển theo chiều sâu, đa dạng hóa hàng hóa niêm yết và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế cao hơn. Trong đó, sự tham gia của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đóng vai trò rất quan trọng.
“Câu chuyện đưa doanh nghiệp FDI lên thị trường là về những doanh nghiệp có đóng góp tốt cho xã hội, cho thị trường. Chúng ta đã có trường hợp niêm yết chéo, như VinFast niêm yết trên Nasdaq (Mỹ), thì không có lý do gì mà các doanh nghiệp FDI đã hiện diện lâu năm tại Việt Nam lại không niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Quan trọng là công tác quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước và sự chủ động từ phía doanh nghiệp”, bà Phương nói và nhấn mạnh, sự tham gia của các doanh nghiệp FDI chất lượng sẽ góp phần làm phong phú hàng hóa trên thị trường, tăng sức hút với nhà đầu tư quốc tế.
Ông Hoàng Văn Thu, Phó chủ tịch UBCK cho biết, quan điểm nhất quán từ Nghị quyết số 50-NQ/TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 xác định rằng, doanh nghiệp FDI là một bộ phận cấu thành của khu vực doanh nghiệp và nền kinh tế. Trên tinh thần tạo điều kiện cho doanh nghiệp FDI hoạt động lâu dài tại Việt Nam, hệ thống chính sách và quy định pháp lý hiện hành không phân biệt giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI. Theo đó, UBCK định hướng thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp FDI vào thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong nước tiếp cận thị trường hiệu quả hơn.
Lãnh đạo UBCK khẳng định, doanh nghiệp FDI, sau khi tháo bỏ các cam kết hoặc quy định ràng buộc trong giấy chứng nhận đầu tư, hoàn toàn có thể tham gia thị trường chứng khoán nếu đáp ứng các điều kiện theo Luật Chứng khoán, tương tự doanh nghiệp Việt Nam.
Hiện nhiều doanh nghiệp vẫn còn lúng túng với các quy định như có phải trở thành công ty đại chúng trước IPO hay không, doanh nghiệp sử dụng niên độ kế toán lệch quý, hoặc yêu cầu về lãi - lỗ trước khi nộp hồ sơ niêm yết… Bà Vũ Phi Vân, đại diện Ban Quản lý chào bán chứng khoán, UBCK lưu ý, doanh nghiệp cần nắm bắt các quy định mới về hồ sơ đăng ký. Trên thực tế, thời điểm, trình tự và thủ tục đăng ký niêm yết đồng thời với đăng ký IPO hiện có nhiều thay đổi. Doanh nghiệp phải nộp hồ sơ đăng ký IPO đồng thời với hồ sơ đăng ký niêm yết. Trong 15 ngày sau khi UBCK xác nhận đã nhận báo cáo kết quả IPO, tổ chức đăng ký niêm yết phải gửi bổ sung hồ sơ đến Sở giao dịch chứng khoán.
Ở giai đoạn niêm yết chính thức, trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày Sở giao dịch chứng khoán ban hành quyết định chấp thuận niêm yết cổ phiếu, doanh nghiệp phải đăng ký ngày giao dịch đầu tiên. Ngày giao dịch này phải sau ít nhất 6 ngày làm việc từ thời điểm Sở nhận văn bản đề nghị, nhưng tối đa không quá 30 ngày kể từ ngày có quyết định chấp thuận niêm yết.
Ông Trần Tiến Dũng cũng nhấn mạnh, Việt Nam luôn cam kết xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước, thể hiện trong các nghị quyết của Đảng như Nghị quyết số 50/NQ-TW ngày 20/8/2019 về hoàn thiện thể chế, chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, Nghị quyết số 68/NQ-TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 04/NQ-CP của Chính phủ về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước. Ông Dũng lưu ý, doanh nghiệp cần phối hợp với tổ chức tư vấn để đánh giá điều kiện chuyển đổi mô hình sang công ty cổ phần, điều kiện chuyển nhượng cổ phần, cũng như các loại cổ phần mà cổ đông nước ngoài nắm giữ được phép chuyển nhượng tự do tại Việt Nam.
