Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên) đề nghị Chính phủ trong quá trình soạn thảo nghị định, đối với những chính sách có phạm vi tác động rộng cần tổ chức lấy ý kiến rộng rãi trước khi ban hành.
Là đại biểu đầu tiên đăng đàn trong phiên thảo luận sáng 4/12 của Quốc hội, góp ý về dự thảo báo cáo của nhiệm kỳ Quốc hội khóa 15, bà Thủy nhận xét, sau chỉ đạo của Tổng Bí thư về đổi mới mạnh mẽ tư duy trong xây dựng pháp luật, từ kỳ họp thứ tám của Quốc hội đến nay, đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật đã nhanh chóng thấm nhuần vào tất cả các khâu, các bước của quá trình thảo luận.
Theo đó, thay vì yêu cầu trước đây là phải ban hành các đạo luật có tính cụ thể để có hiệu lực trực tiếp, thì các luật được ban hành vừa qua, đặc biệt là các luật về kiến tạo phát triển, chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc và thẩm quyền của Quốc hội. Còn những vấn đề cụ thể là những vấn đề mà thực tiễn thường xuyên biến động thì giao cho Chính phủ quyết định nhằm phản ứng linh hoạt về chính sách.
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trước đây là 173 điều, vừa rồi sửa thì còn 72 điều, như vậy là đã giảm 101 điều so với trước đây, bà Thủy nêu ví dụ.
Vẫn theo đại biểu Thái Nguyên, thay vì tư duy trước đây là yêu cầu nặng về quản lý, thì các luật ban hành vừa qua đứng trước yêu cầu là luật không chỉ là công cụ để quản lý mà còn phải là động lực để thực hiện sự tăng trưởng.
Đổi mới tiếp theo được đại biểu Thủy đề cập là đã giảm thời gian và giảm thủ tục trong xây dựng luật. Theo đó, cũng đã giảm tối đa những trình tự, thủ tục không cần thiết., theo tính toán của Bộ Tư pháp thì đã kéo giảm khoảng từ 10 đến 12 tháng cho mỗi đạo luật.
Việc đổi vai trong thảo luận cũng được đại biểu Thủy nhìn nhận là kết quả nổi bật.
Bà Thủy nói, từ đầu năm 2025 đến nay, quy trình thảo luận đã được thực hiện đổi mới và cải cách một cách căn bản để Chính phủ thực hiện đúng vai trò là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng đối với dự án luật. Còn Quốc hội thì thực hiện đúng là cơ quan lập pháp, có quyền quyết định thông qua hoặc là không thông qua đối với những dự án luật do Chính phủ trình nếu như không bảo đảm chất lượng.
Những đổi mới, cải cách này đã giúp phân định rành mạch vị trí, trách nhiệm của từng cơ quan và bảo đảm tính liên tục của quá trình xây dựng luật, từ khâu đề xuất chính sách đến khâu soạn thảo, đến khâu chỉnh lý và đến khâu Quốc hội thông qua. Đồng thời, cũng đã đề cao tính phản biện của các cơ quan của Quốc hội có quyền thẩm tra đến cùng và cho ý kiến, với một mục tiêu cao nhất là bảo đảm chất lượng của dự án luật.
Kết quả tiếp theo bà Thủy nêu là đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn của pháp luật. Theo đó, thay vì tư duy thông thường là văn bản của cơ quan nào ban hành thì cơ quan đó mới có quyền sửa đổi, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 26 cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt để tháo gỡ những điểm nghẽn của pháp luật.
Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ủy quyền cho Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phép ban hành nghị quyết để sửa các luật của Quốc hội. Cơ chế này được phép thực hiện đến hết tháng 2/2027.
"Tôi cho rằng, tình hình đặc biệt thì phải có cách làm đặc biệt để nhanh chóng đưa những nguồn lực đang bị đình trệ để phục hồi trở lại. Điều này còn đáp ứng tâm nguyện của nhiều doanh nghiệp đã phát biểu tại diễn đàn rằng doanh nghiệp không có ước vọng gì cao sang, chỉ mong có một hành lang pháp lý thông suốt, đồng bộ, ổn định để doanh nghiệp yên tâm đầu tư phát triển lâu dài", bà Thủy nhấn mạnh.
Để tiếp tục thực hiện việc đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật và thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư là: "dứt khoát nói không với bất cứ hạn chế pháp luật nào trong thể chế pháp luật, dứt khoát không thỏa hiệp với bất kỳ yếu kém nào trong thiết kế chính sách, soạn thảo và tổ chức thực thi pháp luật", vị đại biểu Thái Nguyên nêu ba kiến nghị.
Thứ nhất là Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm tổ chức việc sơ kết, đánh giá việc triển khai chủ trương nêu trên trong 100 đạo luật đã được Quốc hội sửa từ kỳ họp thứ Tám đến nay để chúng ta rút ra những kinh nghiệm, thực hiện hiệu quả hơn yêu cầu này của Đảng.
Thứ hai là, hiện nay luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, do đó sẽ có rất nhiều vấn đề thuộc về tầm chính sách sẽ nằm trong nghị định của Chính phủ. Do đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ trong quá trình soạn thảo, đối với những chính sách mà có phạm vi tác động rộng, đề nghị Chính phủ tổ chức lấy ý kiến rộng rãi trước khi ban hành nghị định.
Thứ ba là Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo đổi mới một cách sâu sắc việc giám sát việc ban hành văn bản quy định chi tiết. Các cơ quan của Quốc hội tiến hành việc giám sát sát sao việc xây dựng các nghị định, thông tư của Chính phủ và các Bộ, ngành để đảm bảo rằng tinh thần lập pháp và ý chí lập pháp của Quốc hội sẽ được thể hiện đến tận các quy định chi tiết trong các nghị định và thông tư, bà Thủy phát biểu.