Thời điểm khó khăn nhất của Vietnam Airlines đã qua nhưng Vietnam Airlines vẫn sẽ phải nỗ lực cao độ, tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp tái cơ cấu và nhất là cần sự đồng hành, hỗ trợ của các cổ đông, trong đó có cổ đông Nhà nước.
Chiều 25/6, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long trình bày Tờ trình số 328/TTr-CP về phương án gia hạn trả nợ đối với khoản vay tái cấp vốn theo Nghị quyết số 135/2020/QH14 ngày 17/11/2020 của Quốc hội.
Khoản hỗ trợ quan trọng
Theo đó, có 2 nội dung quan trọng trong Tờ trình số 328 của Chính phủ liên quan đến phương án gia hạn trả nợ đối với khoản vay tái cấp vốn trị giá 4.000 tỷ đồng cho Hãng hàng không quốc gia – Vietnam Airlines.
Một là, Chính phủ kiến nghị Quốc hội xem xét bổ sung nội dung Phương án gia hạn trả nợ đối với khoản vay tái cấp vốn vào Chương trình Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV.
Hai là, Chính phủ kiến nghị Quốc hội thông qua việc cho phép Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được tự động gia hạn thêm 3 lần tại thời điểm đến hạn trả nợ đối với dư nợ tái cấp vốn còn lại của các tổ chức tín dụng đang cho Vietnam Airlines vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh theo điểm a Khoản 11 Điều 1 Nghị quyết số 135/2020/QH14, thời gian gia hạn mỗi lần bằng thời hạn tái cấp vốn lần đầu, tổng thời gian các lần gia hạn tái cấp vốn tối đa không quá 5 năm; lãi suất 0%/năm; không tài sản bảo đảm.
Việc gia hạn dư nợ tái cấp vốn còn lại của các tổ chức tín dụng được thực hiện sau khi các tổ chức tín dụng gia hạn thời hạn trả nợ đối với khoản vay của Vietnam Airlines theo Nghị quyết số 135/2020/QH14.
Trước đó, thực hiện Nghị quyết số 135/2020/QH14, Trước đó, ngày 26/3/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 450/QĐ – TTG ngày 26/3/2021 về việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tái cấp vốn đối với tổ chức tín dụng sau khi tổ chức tín dụng cho Vietnam Airlines vay theo Nghị quyết của Quốc hội và Nghị quyết của Chính phủ.
Theo đó, Ngân hàng Nhà nước thực hiện tái cấp vốn bằng đồng Việt Nam, không có tài sản bảo đảm trên cơ sở đề nghị của tổ chức tín dụng và số tiền cho vay của các khoản cho vay của tổ chức tín dụng đối với Vietnam Airlines theo Nghị quyết của Quốc hội và Nghị quyết của Chính phủ. Tổng số tiền giải ngân tái cấp vốn đối với các tổ chức tín dụng tối đa là 4.000 tỷ đồng.
Các khoản cho vay của tổ chức tín dụng đối với Vietnam Airlines được tái cấp vốn là các khoản cho vay của tổ chức tín dụng đối với Vietnam Airlines theo Nghị quyết của Quốc hội và Nghị quyết của Chính phủ do Vietnam Airlines xác định. Lãi suất tái cấp vốn là 0%/năm; lãi suất áp dụng đối với nợ gốc tái cấp vốn quá hạn thực hiện theo quy định tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước.
Quyết định số 450 nêu rõ, thời hạn tái cấp vốn theo đề nghị của tổ chức tín dụng, tối đa bằng thời hạn của khoản cho vay của tổ chức tín dụng theo Nghị quyết và không vượt quá 364 ngày.
Khoản tái cấp vốn được tự động gia hạn 2 lần tại thời điểm đến hạn đối với dư nợ gốc tái cấp vốn còn lại; thời gian gia hạn mỗi lần bằng thời hạn tái cấp vốn; tổng thời gian tái cấp vốn và gia hạn tái cấp vốn tối đa không quá 3 năm.
Ngân hàng Nhà nước sẽ giải ngân tái cấp vốn theo đề nghị của tổ chức tín dụng và đảm bảo số dư gốc khoản tái cấp vốn sau khi giải ngân không vượt quá dư nợ gốc khoản cho vay của tổ chức tín dụng theo Nghị quyết; trong thời gian tổ chức tín dụng vay tái cấp vốn, trường hợp dư nợ gốc khoản tái cấp vốn vượt quá dư nợ gốc khoản cho vay của tổ chức tín dụng theo Nghị quyết, tổ chức tín dụng có trách nhiệm chủ động hoàn trả lại Ngân hàng Nhà nước số tiền vượt này theo quy định tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước.
Ngân hàng Nhà nước sẽ dừng giải ngân tái cấp vốn khi giải ngân hết 4.000 tỷ đồng nhưng không muộn hơn ngày 31/12/2021.
Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 23/7/2021 đến ngày 24/12/2021, trên cơ sở các hợp đồng tín dụng ký với các tổ chức tín dụng, Vietnam Airlines đã hoàn thành sử dụng gói vay vốn với tổng giá trị đạt 3.999,96 tỷ đồng.
Số tiền giải ngân được các tổ chức tín dụng giải ngân dựa trên cơ sở hóa đơn, chứng từ và thanh toán trực tiếp vào tài khoản của nhà cung cấp căn cứ lịch thanh toán theo thỏa thuận với các Nhà cung cấp.
Các tổ chức tín dụng cho Vietnam Airlines vay đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tái cấp vốn tương ứng với giá trị giải ngân. Tính đến ngày 31/12/2023, Vietnam Airlines đã thanh toán đầy đủ 220 tỷ đồng lãi vay cho các tổ chức tín dụng.
Theo quy định tại Nghị quyết của Quốc hội và các hợp đồng tín dụng, từ tháng 7 đến tháng 12/2024, Vietnam Airlines có nghĩa vụ thanh toán toàn bộ số nợ gốc vay.
Bên cạnh đó, đến tháng 9/2021, Vietnam Airlines cũng đã tổ chức và hoàn tất phương án tăng vốn điều lệ với tỷ lệ thành công là 99,51%, tương ứng tổng số tiền thu từ bán cổ phần là 7.961 tỷ đồng đồng (trong đó SCIC thay mặt Chính phủ thực hiện quyền mua cổ phần của cổ đông Nhà nước số tiền 6.894,88 tỷ đồng).
Trong quá trình triển khai gói hỗ trợ, Chính phủ đã chỉ đạo Uỷ ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp và Vietnam Airlines thực hiện nghiêm túc, chấp hành các quy định về báo cáo, giám sát của các cơ quan nhà nước, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.
Uỷ ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã có các báo kết quả giám sát việc triển khai các nhiệm vụ được Chính phủ giao về các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho Vietnam Airlines do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 .
Để đảm bảo tính khách quan, minh bạch, Vietnam Airlines cũng đã chủ động đề nghị Kiểm toán nhà nước tổ chức kiểm toán việc sử dụng nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng và nguồn vốn chủ sở hữu từ chào bán thêm cổ phiếu theo nghị quyết Quốc hội.
Ngày 15/12/2023, Kiểm toán Nhà nước đã có báo cáo kèm theo công văn số 77/KTNN-TH việc sử dụng nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng và nguồn vốn chủ sở hữu từ chào bán thêm cổ phiếu theo Nghị quyết số 135/2020/QH14.
Tại công văn số 77, Kiểm toán Nhà nước đánh giá, nhìn chung gói hỗ trợ đã được Vietnam Airlines quản lý, sử dụng theo mục đích đã đề ra, phương án hỗ trợ được HĐQT Vietnam Airlines phê duyệt thực hiện, góp phần cải thiện khả năng thanh toán và duy trì hoạt động, giúp vốn chủ sở hữu của Tổng công ty không bị âm trong các năm 2020-2021.
“Đồng thời, gói hỗ trợ cũng tạo điều kiện thuận lợi cho Vietnam Airlines trong việc đàm phán với các nhà cung cấp để giảm, giãn thanh toán các khoản nợ và giúp Tổng công ty tiếp cận được nguồn vốn vay (4.000 tỷ đồng) với mức lãi suất thấp (từ 2,3%-2,5%)”, Kiểm toán Nhà nước cho biết.
Giải pháp khả thi và phù hợp nhất
Theo Phó thủ tướng Lê Thành Long, với việc kết hợp triển khai tổng thể các giải pháp, nhất là gói giải pháp thanh khoản 12.000 tỷ đồng đã có tác động tích cực, mang lại hiệu quả, cụ thể: đảm bảo vốn chủ sở hữu của Vietnam Airlines trên Báo cáo tài chính năm 2021 không bị âm qua đó cổ phiếu HVN không bị hủy niêm yết bắt buộc tại Sở giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và vẫn duy trì khả năng thanh khoản, củng cố niềm tin, uy tín, hình ảnh của Vietnam Airlines đối với cổ đông, công chúng, đặc biệt là các tổ chức tín dụng để duy trì hạn mức vay vốn hàng năm.
Đặc biệt, gói giải pháp này đã giúp Vietnam Airlines thoát khỏi tình trạng mất khả năng thanh toán và nguy cơ phá sản ngay trong năm 2021, đảm bảo việc làm cho hàng nghìn người lao động; tạo niềm tin cho các chủ nợ, đặc biệt là các chủ tàu thuê, các nhà cung cấp bảo dưỡng sửa chữa tàu bay để Vietnam Airlines đàm phán giãn hoãn thanh toán, giảm giá tiền thuê.
Bên cạnh đó, dòng tiền từ gói giải pháp nói trên còn góp phần duy trì hoạt động liên tục cho Vietnam Airlines với vai trò là Hãng hàng không quốc gia đóng góp tích cực trong công tác hỗ trợ phòng chống dịch, đồng thời không để xảy ra các hệ lụy nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến uy tín của Chính phủ, góp phần đảm bảo ổn định chính trị, an ninh quốc phòng đất nước.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện gói giải pháp, đã phát sinh nhiều vấn đề mới và nhiều khó khăn, tồn tại, hạn chế.
Trước hệ lụy kéo dài và nặng nề từ đại dịch Covid-19 để lại, cùng với môi trường kinh doanh tiếp tục biến động và nhiều rủi ro, các yếu tố đầu vào như tỷ giá, giá dầu vẫn ở mức cao dẫn đến trạng thái tài chính năm 2024 của Vietnam Airlines chưa được cải thiện.
Dự kiến đến cuối năm 2024, vốn chủ sở hữu Công ty mẹ Vietnam Airlines và hợp nhất vẫn âm lần lượt là -8.237 tỷ đồng và -13.108 tỷ đồng. Vay ngắn hạn (bao gồm khoản vay từ nguồn tái cấp vốn) và nợ quá hạn của Vietnam Airlines ở mức cao, trong đó khoản vay tái cấp vốn có thời hạn hoàn trả từ tháng 7/2024 cùng nhiều khoản nợ từ giai đoạn trước sẽ đến hạn phải trả trong năm 2024.
Dòng tiền trong năm 2024 của Vietnam Airlines tiếp tục thâm hụt. Các giải pháp tái cơ cấu tài sản và cơ cấu danh mục đầu tư không triển khai kịp nên Vietnam Airlines không thể trả nợ khoản vay tái cấp vốn đúng hạn.
Cần phải nói thêm rằng, ngay từ khi đề xuất Quốc hội, Vietnam Airlines xác định nguồn trả nợ vay tái cấp vốn được cân đối chủ yếu từ dòng tiền và nguồn thu từ hoạt động tái cơ cấu tài sản và cơ cấu danh mục đầu tư.
Từ giữa năm 2021, Vietnam Airlines bắt đầu xây dựng Đề án tổng thể, bao gồm các nhóm giải pháp tự thân và các giải pháp, chính sách hỗ trợ của nhà nước, trọng tâm là giải pháp phát hành thêm cổ phiếu tăng vốn điều lệ với quy mô 22.000 tỷ đồng, chia thành 2 đợt (đợt 1 phát hành quy mô 9.000 tỷ đồng trong năm 2025, đợt 2 phát hành quy mô 13.000 tỷ đồng trong năm 2026); thoái vốn của Vietnam Airlines tại một số doanh nghiệp thành viên (giai đoạn 2024-2027).
Nếu thực hiện thành công các giải pháp này, Vietnam Airlines sẽ có lợi nhuận từ năm 2024, hết âm vốn chủ sở hữu vào năm 2025, trả hết nợ vay tái cấp vốn vào năm 2027, xóa hết lỗ lũy kế vào năm 2032 và đủ năng lực để sớm phục hồi và phát triển bền vững theo đúng yêu cầu của cấp có thẩm quyền.
Hiện nay, do các giải pháp cơ cấu lại khoản đầu tư ra ngoài doanh nghiệp và phát hành cổ phiếu tăng vốn của Vietnam Airlines có nhiều nội dung cần xin ý kiến và được các cấp có thẩm quyền phê duyệt mới có căn cứ để thực hiện, dẫn đến kéo dài chưa thể hoàn thành được ngay, trong khi Vietnam Airlines vẫn đang khủng hoảng nghiêm trọng về tài chính.
Cụ thể, đến ngày 31/5/2024, tổng dư nợ vay của Vietnam Airlines là khoảng 16.055 tỷ đồng, ước đến 30/6/2024 là 15.604 tỷ đồng.
Giải pháp gia hạn khoản vay tái cấp vốn chỉ là một trong các giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho Vietnam Airlines, tuy nhiên đây là giải pháp có tính khả thi và phù hợp nhất với thời điểm hiện tại.
Trường hợp Vietnam Airlines không được gia hạn trả nợ khoản vay tái cấp vốn, Vietnam Airlines sẽ phải đối mặt với các rủi ro lớn, trong đó có việc mất khả năng thanh toán từ tháng 07/2024, có nguy cơ không thực hiện được các cam kết của Vietnam Airlines với các bên cho thuê tàu bay, các đối tác cung cấp dịch vụ dẫn đến Vietnam Airlines có thể bị kiện, giảm uy tín với các đối tác; các ngân hàng thương mại trong nước không có khả năng thu hồi các khoản cho Vietnam Airlines vay; Hàng ngàn người lao động mất việc làm, gây bất ổn kinh tế xã hội.
Do đó, trên cơ sở Nghị quyết số 135/2020/QH14 của Quốc hội và các quy định liên quan, xuất phát từ thực tiễn tình hình, Vietnam Airlines đã báo cáo Chính trình Quốc hội cho phép gia hạn trả nợ khoản vay tái cấp vốn thêm 3 lần (tối đa đến 31/12/2027) để đảm bảo duy trì khả năng thanh toán của Vietnam Airlines trong ngắn hạn và triển khai đồng bộ các giải pháp tái cơ cấu theo lộ trình như trên.
“Việc gia hạn khoản vay tái cấp vốn sẽ tháo gỡ khó khăn cho Vietnam Airlines trong việc duy trì dòng tiền, cải thiện các cân đối tài chính, tránh rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán trong ngắn hạn, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình Vietnam Airlines triển khai đồng bộ các giải pháp tái cơ cấu tổng thể trong dài hạn, tăng lợi thế đàm phán với các chủ nợ, nhà cung cấp, các tổ chức tín dụng nước ngoài, tránh được các hệ lụy phát sinh”, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết.
Kể từ khi đại dịch bùng phát, Vietnam Airlines đã chủ động ứng phó để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh thông qua nhiều giải pháp nội lực.
Tính chung giai đoạn 2020-2023, Vietnam Airlines tiết kiệm, cắt giảm chi phí là 18.118 tỷ đồng, đàm phán giảm giá tiền thuê từ năm 2021 đến hết thời hạn thuê là hơn 16.000 tỷ đồng và giãn hoãn thanh toán tiền thuê hơn 8.300 tỷ đồng; hủy/lùi nhận tàu bay mới phù hợp với hoạt động của doanh nghiệp; giảm 4 đầu mối cấp cơ quan, đơn vị và 49 đầu mối cấp phòng, giảm 2.468 lao động của Vietnam Airlines Group (tương đương mức giảm 10%); cơ cấu lại nợ vay từ năm 2020 đến 31/3/2023 là 259,3 triệu USD và 80,1 tỷ đồng; thanh lý/bán và thuê lại (SLB) tàu bay, động cơ và chuyển nhượng vốn tại Hãng Hàng không Cambodia Angkor Air (K6) giúp bổ sung dòng tiền khoảng 2.346 tỷ đồng và thu nhập khoảng 634 tỷ đồng.
Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày nêu rõ,Ủy ban Kinh tế thấy rằng tình thế đối với Vietnam Airlines hiện nay là cấp thiết và cần có những biện pháp hỗ trợ để tháo gỡ khó khăn, tiếp tục khẳng định vai trò chủ đạo của Vietnam Airlines – là hãng hàng không quốc gia và bảo toàn nguồn vốn của Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp này. Tuy nhiên, Chính phủ cần rút kinh nghiệm trong việc chuẩn bị hồ sơ, thủ tục, tránh trường hợp quá gấp, không đúng thời hạn quy định để báo cáo Quốc hội xem xét điều chỉnh Chương trình Kỳ họp và cho ý kiến đối với nội dung này.
