Năm 2012, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 121/2012/TT-BTC kèm theo Điều lệ mẫu áp dụng cho công ty đại chúng. Đến năm 2017, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 95/2017/TT-BTC hướng dẫn Nghị định 71/2017/NĐ-CP đã quy định Điều lệ mẫu và Quy chế nội bộ về quản trị công ty.
Sở dĩ Bộ Tài chính phải ban hành điều lệ mẫu là nhằm đảm bảo các nguyên tắc quản trị công ty đại chúng công khai, minh bạch, tránh tình trạng cổ đông lớn thông qua điều lệ với các quy định bất lợi cho cổ đông nhỏ.
Ngay cả khi đã có Điều lệ mẫu, vẫn có nhiều công ty đưa vào điều lệ những điểm trái với quy định. Trong những bài báo trước đây, Đầu tư Chứng khoán đã phản ánh trường hợp xảy ra tại Xi măng La Hiên khi Công ty áp dụng tỷ lệ nắm giữ để ứng cử cao hơn so với quy định.
Gần đây, Cấp nước Nhơn Trạch cũng đưa ra bản Điều lệ gây nhiều bức xúc cho cổ đông nhỏ. Tờ trình Đại hội đồng cổ đông của Cấp nước Nhơn Trạch cho hay để “đảm bảo hoạt động Công ty phù hợp với các văn bản pháp luật hiện hành” và nhiệm vụ sản xuất kinh doanh nên HĐQT Công ty đã chỉnh sửa, bổ sung Điều lệ.
Nhưng nhiều điều khoản trong Điều lệ công ty không phù hợp với Điều lệ mẫu. Đơn cử, về quyền đề cử ứng viên HĐQT/Ban kiểm soát, Điều lệ công ty yêu cầu cổ đông nắm giữ từ 10% tổng số cổ phần liên tục trong 6 tháng mới được quyền đề cử. Tỷ lệ nắm giữ từ 10% - 20% được đề cử 1 ứng viên, tỷ lệ từ 20 - 30% được đề cử tối đa 2 ứng viên…
Trong khi theo quy định tại Khoản 2 điều 25 Điều lệ mẫu ban hành kèm theo Thông tư 95, cổ đông hoặc nhóm cổ đông nắm giữ từ 5% đến dưới 10% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết được đề cử 1 ứng viên.
Một số các thời hạn quy định tại Điều lệ mẫu cũng bị Công ty Cấp nước Nhơn Trạch rút ngắn. Chẳng hạn, Điều lệ mẫu quy định thời hạn Chủ tịch HĐQT phải triệu tập cuộc họp và lập chương trình nghị sự, thời gian, địa điểm họp ít nhất 5 ngày trước ngày họp. Thông báo họp HĐQT phải gửi cho thành viên HĐQT, thành viên Ban kiểm soát trước ít nhất 5 ngày làm việc. Nhưng Điều lệ Công ty rút ngắn chỉ còn 3 ngày.
Trong trường hợp các thành viên HĐQT, thành viên Ban kiểm soát không cư trú tại địa phương công ty đóng trụ sở chính, thời hạn ngắn ngủi có thể hạn chế khả năng thu xếp tham dự cuộc họp.
Tại Điều 35 quy định bổ nhiệm, miễn nhiệm, nhiệm vụ và quyền hạn của Giám đốc, Công ty Cấp nước Nhơn Trạch đã bổ sung thêm khoảng 6 quy định về tiêu chuẩn và điều kiện làm giám đốc. Ngoài quy định về năng lực, trình độ chuyên môn, kinh nghiệm…, Công ty còn yêu cầu phải là người đại diện phần vốn của Công ty mẹ. Quy định này dẫn đến đặc quyền cho cổ đông Công ty mẹ - hiện là CTCP Cấp nước Đồng Nai. Và Điều lệ mẫu không hề có quy định này.
Ngược lại, Điều lệ mẫu có khoản 3 Điều 45 quy định công ty đại chúng tiến hành các khoản thanh toán và giao dịch kế toán thông qua các tài khoản tiền Việt Nam hoặc ngoại tệ mà Công ty mở tài khoản. Điều lệ mẫu Công ty Cấp nước Nhơn Trạch đã bỏ hoàn toàn quy định này. Rõ ràng việc thanh toán qua tài khoản ngân hàng hạn chế tình trạng sử dụng tiền mặt, đảm bảo có thể truy xuất các khoản thu chi rõ ràng.
Để đảm bảo các giao dịch với bên liên quan được công khai minh bạch không xâm phạm lợi ích các cổ đông, Điều lệ mẫu quy định các giao dịch với bên liên quan phải nhỏ hoặc bằng 20% tổng giá trị tài sản trong BCTC gần nhất. Các giao dịch lớn hơn tỷ lệ 20% muốn không bị vô hiệu hóa sẽ phải tuân thủ thêm một số điều kiện khác.
Điều lệ Công ty Cấp nước Nhơn Trạch đã nới rộng tỷ lệ này lên 35%. Các hợp đồng giữa Công ty với một hoặc nhiều thành viên HĐQT, Ban kiểm soát, người điều hành và các cá nhân, tổ chức liên quan đến họ… có giá trị từ 35% tổng giá trị tài sản trong BCTC gần nhất không bị vô hiệu hóa.
Tại ĐHCĐ, đã có cổ đông góp ý đề nghị Công ty cần tuân thủ theo đúng Điều lệ mẫu tránh trường hợp Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) rà soát, phát hiện thì Công ty sẽ mất công đại hội lần nữa để sửa.
Giải đáp ý kiến của cổ đông, Chủ tọa Đại hội cho rằng, khi xây dựng bản dự thảo, Công ty đã tham khảo các luật, nghị định và các văn bản hướng dẫn trong đó có Thông tư 95. Theo Chủ tọa, Thông tư 95 có Điều 4 quy định doanh nghiệp tham khảo điều lệ mẫu để xây dựng điều lệ của công ty.
Về thanh toán qua tài khoản, theo Chủ tọa Đại hội, đây là quy định bất hợp lý, không thể thực hiện được do Thông tư không chuẩn. Về các tỷ lệ đề cử, công ty áp dụng Luật Doanh nghiệp để áp dụng tỷ lệ 10% thay vì 5% như Điều lệ mẫu bởi Luật Doanh nghiệp có hiệu lực cao nhất.
Hơn nữa, bản Điều lệ hiện hành đã nộp cho UBCK và được chấp nhận, UBCK chưa có ý kiến gì. Các tỷ lệ trong dự thảo mới không thay đổi gì so với Điều lệ cũ.
Theo cổ đông, ngoài tuân thủ Luật Doanh nghiệp, CTCP Cấp nước Nhơn Trạch là công ty đại chúng nên cần phải tuân thủ các quy định áp dụng cho công ty đại chúng, tuân thủ Luật Chứng khoán. Được biết, CTCP cấp nước Nhơn Trạch đã đăng ký giao dịch UPCoM từ năm 2012.
