Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn trình bày tờ trình của Chính phủ.
Tổng mức đầu tư gần 24.000 tỷ đồng, đưa vào vận hành, khai thác năm 2029
Theo tờ trình báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của Chính phủ, mục tiêu của Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy là hình thành trục ngang Đông - Tây kết nối với hệ thống trục dọc (tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam, đường Hồ Chí Minh, Quốc lộ 1, đường bộ ven biển); đáp ứng nhu cầu vận tải, tạo dư địa, động lực phát triển không gian vùng; kết nối Thủ đô Viêng Chăn Lào và Thủ đô Hà Nội Việt Nam, các trung tâm kinh tế, cảng biển...
Dự án có điểm đầu giao với đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông tỉnh Nghệ An; điểm cuối kết nối vào Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy. Tổng chiều dài khoảng 60 km. Dự án đề xuất quy mô 4 làn xe, các vị trí đào sâu, đắp cao đầu tư nền đường và các cầu, hầm trên tuyến quy mô 6 làn xe; giải phóng mặt bằng theo quy mô quy hoạch 6 làn xe, đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc với vận tốc thiết kế 80 - 100 km/h.
Tổng diện tích đất chiếm dụng sơ bộ khoảng 648 ha, gồm: đất trồng lúa khoảng 223 ha; đất lâm nghiệp khoảng 367 ha; các loại đất khác theo quy định pháp luật về đất đai khoảng 58 ha. Dự kiến số hộ bị ảnh hưởng khoảng 2.833 hộ, tái định cư khoảng 221 hộ.
Dự án được đầu tư theo hình thức đầu tư: đầu tư công. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 23.940,34 tỷ đồng (sử dụng ngân sách nhà nước bố trí từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024; ngân sách trung ương và ngân sách địa phương giai đoạn 2026 - 2030).
Dự án sẽ được thực hiện vào năm 2026, hoàn thành công trình đưa vào vận hành, khai thác trong năm 2029.
Chính phủ đề xuất được phép áp dụng 3 cơ chế, chính sách đặc biệt với dự án này, bao gồm các chính sách về: Thẩm định khả năng cân đối vốn cho Dự án; Về chỉ định thầu; Về bãi đổ chất thải rắn xây dựng và tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước.
Làm rõ cơ sở tính tổng mức đầu tư dự án
Trình bày báo cáo thẩm tra về tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhất trí về sự cần thiết đầu tư Dự án.
 |
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. |
Về phạm vi, quy mô, phương án thiết kế sơ bộ, hình thức đầu tư, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ nguyên nhân Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy có chiều dài khoảng 85 km, quy mô 6 làn xe, tuy nhiên giai đoạn này chỉ đầu tư 60 km, quy mô 4 làn xe (đoạn Cửa Lò - Vinh khoảng 25 km chưa được đầu tư).
Đồng thời, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ rà soát kỹ lưỡng, lựa chọn phương án tuyến tối ưu, kết nối thuận lợi với cảng biển, cảng hàng không, các khu công nghiệp, du lịch, trung tâm logistics và đầu tư xây dựng hệ thống trạm dừng nghỉ, hệ thống giao thông thông minh (ITS), nút giao, các công trình phụ trợ đồng bộ để bảo đảm hiệu quả đầu tư đồng bộ của Dự án.
Với hình thức đầu tư, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành hình thức đầu tư công, song cũng có ý kiến đề nghị nghiên cứu đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), góp phần thu hút và huy động nguồn lực xã hội, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước trong bối cảnh giai đoạn 2025 - 2030 phải ưu tiên nguồn lực cho nhiều công trình trọng điểm.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ rà soát, tối ưu hướng tuyến của Dự án để giảm thiểu nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ đầu nguồn, đất rừng sản xuất, đất trồng lúa và quan tâm có chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hợp lý, thỏa đáng; có giải pháp hỗ trợ chuyển đổi sinh kế, đào tạo nghề, tạo việc làm cho người dân, doanh nghiệp; hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia, di sản, di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh...
Về tổng vốn đầu tư, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị làm rõ hơn cơ sở tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư Dự án và so sánh với các dự án tương tự trong khu vực; đề nghị Chính phủ căn cứ Luật Đầu tư công hiện hành báo cáo bổ sung việc thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của Dự án.
Riêng với 3 cơ chế, chính sách đặc biệt cho dự án, cơ quan thẩm tra bày tỏ sự nhất trí cao bởi cơ bản các cơ chế, chính sách đặc biệt này đã được Quốc hội cho phép áp dụng đối với một số dự án quan trọng quốc gia trong thời gian qua, do đó đề xuất của Chính phủ là có cơ sở.
