Chihiro Kuga đang thực hiện một bước đi tài chính vốn phổ biến ở Mỹ hay châu Âu nhưng lại mang tính cách mạng tại quê hương Nhật Bản của cô. Vào tháng 1, Kuga mở một tài khoản chứng khoán, hiện có số dư khoảng 100.000 yên (673 USD).
Mới 19 tuổi, Kuga đã bắt đầu truyền đạt lời khuyên cho thế hệ đi trước. “Bố mẹ em bắt đầu nhận ra rằng chỉ gửi tiền ngân hàng hay giữ tiền mặt không còn là ý tưởng hay nữa, nhưng họ không có nhiều kiến thức để biết nên làm gì”, Kuga - sinh viên Đại học Meiji ở Tokyo, thành viên một câu lạc bộ đầu tư - chia sẻ.
Được thúc đẩy bởi những quyết định cá nhân như vậy, văn hóa đầu tư của Nhật Bản đang thay đổi, dù chậm, như một phần trong nỗ lực chuyển dịch từ một quốc gia tiết kiệm sang quốc gia đầu tư. Dù các hộ gia đình Nhật vẫn giữ khoảng một nửa tổng số 15 nghìn tỷ USD tài sản tài chính bằng tiền mặt và tiền gửi, họ cũng đang nắm giữ 19% dưới dạng cổ phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tư tính đến tháng 6, theo Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Đây là tỷ lệ cao nhất kể từ khi thời kỳ bùng nổ kinh tế Nhật kết thúc đầu thập niên 1990.
Đầu tư miễn thuế bùng nổ
Một trong những động lực thúc đẩy sự thay đổi là loại tài khoản mà Kuga chọn: Nippon Individual Savings Account (NISA). NISA tương tự Roth IRA ở Mỹ và được mô phỏng theo tài khoản tiết kiệm cá nhân của Anh. Người dùng đầu tư và hưởng lợi nhuận miễn thuế.
Hiện được quảng bá rộng rãi trên tàu điện ngầm và thậm chí cả trong trung tâm thương mại, loại tài khoản này xuất hiện từ 2014 nhưng chỉ thực sự hấp dẫn từ năm ngoái, sau khi chính phủ nới quy định. Người dùng có thể đầu tư tối đa 3,6 triệu yên mỗi năm - gấp ba lần trước đây - hoặc tổng cộng 18 triệu yên trong cả đời. Tính đến 31/3, số tiền đầu tư qua NISA đã tăng 68% kể từ cuối năm 2023, đạt 59 nghìn tỷ yên. Tháng 8 vừa qua, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản đề xuất mở rộng NISA cho cả khách hàng dưới 18 tuổi.
Tiền mặt vẫn là vua
Trong một báo cáo được đưa ra hồi tháng 5, Morgan Stanley so sánh tình hình Nhật Bản hiện nay với Mỹ thập niên 1970. Cả hai nước đều trải qua lạm phát gia tăng, thúc đẩy xu hướng chuyển sang các khoản đầu tư rủi ro cao hơn nhưng lợi nhuận cũng cao hơn. Trong giai đoạn đó, chính phủ Mỹ cho phép doanh nghiệp lập quỹ hưu trí 401(k) với ưu đãi thuế, dẫn tới bùng nổ việc tham gia thị trường chứng khoán trong tầng lớp trung lưu và thượng lưu.
Tại Nhật, sự dịch chuyển dòng vốn sang đầu tư chứng khoán mở ra cơ hội cho các ngân hàng lớn như Mitsubishi UFJ Financial Group Inc. và Mizuho Financial Group Inc., cũng như các công ty môi giới trực tuyến đang tăng trưởng nhanh, như Rakuten Group Inc. và Monex Group Inc. Số tài khoản NISA tại công ty môi giới của Rakuten đã tăng 18% trong quý II so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 6,53 triệu tài khoản.
Tháng 8, Yuta Era tổ chức các buổi hướng dẫn đầu tư tại Sở Giao dịch Chứng khoán Tokyo cho sinh viên đại học, trung học phổ thông và trung học cơ sở. “Nhật Bản yếu đi vì ai cũng chỉ cất tiền trong tủ”, Era, 24 tuổi, sinh viên năm 4 ngành khoa học nhân văn tại Đại học Waseda, thành viên câu lạc bộ đầu tư, nói. “Chúng ta không thể làm gì để ngăn lạm phát. Phải thích nghi thôi”.
Era cho biết anh bắt đầu đầu tư từ khi còn thiếu niên, dùng 400.000 yên kiếm được từ việc làm thêm để mua cổ phiếu IPO của công ty cho thuê kimono Wagokoro Co. Anh bán ra với lợi nhuận khá, dù cũng từng thua lỗ khi đầu tư vào một số cổ phiếu công nghệ sinh học.
Theo khảo sát vào tháng 3 của NTT Data Group Corp., những thay đổi mới trong NISA đặc biệt thu hút nhóm dưới 30 tuổi, nhất là phụ nữ. Hơn một phần ba nữ giới từ 18–29 tuổi có NISA đã mở tài khoản chỉ từ năm ngoái.
Phụ nữ cũng nhập cuộc mạnh mẽ
Tháng 8, Mari Matsuo tổ chức một buổi tọa đàm về bất động sản dành cho phụ nữ. Có tới 200 người đăng ký, trong khi địa điểm chỉ chứa được 30 người, nên suất tham dự phải chia theo hình thức bốc thăm. “Chúng tôi nhận được vô số câu hỏi từ mọi người, rằng nên làm gì khi chi phí sinh hoạt tăng do lạm phát, trong khi lương thực nhận vẫn khó tăng”, Matsuo - đồng sáng lập công ty giáo dục đầu tư Shemoney chia sẻ. “Giờ đây, nhiều người quan tâm tới việc đa dạng hóa danh mục tài sản, không chỉ dừng ở NISA”.
Sayaka Hagiwara bắt đầu tham gia lớp học của Shemoney năm 2022 sau khi sinh con. Cô đầu tư đều đặn mỗi tháng và tăng thêm khi có tiền thưởng. Hiện Hagiwara đang thuê nhà ở Tokyo nhưng có ý định mua nhà. Tuy nhiên, lợi nhuận đầu tư hiện chưa đủ để bắt kịp đà tăng giá bất động sản. “Tôi cần mua càng sớm càng tốt”, cô nói. “Mọi người xung quanh tôi đều làm vậy, và ý thức về bất động sản ngày càng rõ rệt. Tôi cảm thấy có sự thôi thúc phải hành động nhanh chóng”.