Không có lựa chọn tốt hơn
Cho đến nay, động thái kích thích của Bắc Kinh vẫn chưa thể thúc đẩy nhu cầu tín dụng tiêu dùng và vẫn chưa tạo ra bất kỳ sự phục hồi có ý nghĩa nào trong nền kinh tế đang suy yếu, theo bình luận của đài CNBC.
Vậy các ngân hàng thương mại Trung Quốc sẽ phải làm gì với khối tiền mặt của mình? Liệu mua trái phiếu chính phủ có phải lựa chọn tối ưu?
Theo dữ liệu của tập đoàn chứng khoán London (LSEG), trái phiếu chính phủ Trung Quốc đã chứng kiến một đợt tăng giá mạnh kể từ tháng 12/2024, với lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm giảm xuống mức thấp nhất mọi thời đại trong tháng này, giảm khoảng 34 điểm cơ bản.
Ông Edmund Goh, giám đốc đầu tư thu nhập cố định tại công ty đầu tư abrdn ở Singapore cho biết: "Việc thiếu nhu cầu vay vốn của người tiêu dùng và doanh nghiệp đã khiến dòng vốn chảy vào thị trường trái phiếu chính phủ".
Tuy nhiên, ông Goh nói thêm rằng "vấn đề lớn nhất trong nước là thiếu tài sản để đầu tư" vì "hiện tại không có dấu hiệu nào cho thấy Trung Quốc có thể thoát khỏi tình trạng giảm phát".
Tổng số các khoản vay bằng nhân dân tệ mới trong 11 tháng đầu năm 2024 đã giảm hơn 20% xuống còn 17.100 tỷ nhân dân tệ (tương đương 2.330 tỷ USD) so với một năm trước, theo dữ liệu được Ngân hàng Trung ương Trung Quốc công bố. Vào tháng 11/2024, khoản cho vay ngân hàng mới của các tổ chức cho vay tại Trung Quốc đạt 580 tỷ nhân dân tệ, thấp hơn nhiều so với mức 1.090 tỷ nhân dân tệ trong cùng kỳ năm trước.
Nhu cầu vay vốn đã không tăng mặc dù các biện pháp kích thích toàn diện mà chính quyền Trung Quốc bắt đầu công bố kể từ tháng 9 năm ngoái.
Goldman Sachs dự đoán tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ chậm lại còn 4,5% trong năm 2025 và dự kiến nhu cầu tín dụng trong tháng 12/2024 sẽ chậm hơn so với tháng 11.
"Vẫn còn thiếu nhu cầu vay chất lượng vì các doanh nghiệp tư nhân vẫn thận trọng khi phê duyệt các khoản đầu tư mới và các hộ gia đình cũng đang thắt chặt hầu bao", Lynn Song, nhà kinh tế trưởng tại tập đoàn tài chính ING, cho biết.
Trong năm nay, các nhà chức trách Trung Quốc đã cam kết sẽ ưu tiên hàng đầu cho việc thúc đẩy tiêu dùng và khôi phục nhu cầu tín dụng bằng cách giảm chi phí tài chính doanh nghiệp và chi phí vay hộ gia đình.
Nhà kinh tế trưởng Lynn Song cho biết các nhà đầu tư có thể tiếp tục tìm kiếm "nguồn lợi nhuận không rủi ro" trong năm nay do mức độ bất ổn cao trong bối cảnh có khả năng áp thuế quan từ nước ngoài, đồng thời lưu ý rằng "vẫn còn một số dấu hỏi về mức độ hỗ trợ của chính sách trong nước".
Ông Andy Maynard, giám đốc điều hành và trưởng bộ phận thị trường vốn tại China Renaissance, cho biết sự chậm lại trong các khoản vay diễn ra khi các khoản thế chấp, vốn từng thúc đẩy nhu cầu tín dụng, vẫn đang trong giai đoạn chạm đáy.
Ông Maynard nói thêm rằng các nhà đầu tư trong nước của Trung Quốc phải đối mặt với tình trạng thiếu "tài sản có thể đầu tư để đầu tư, cả trên thị trường tài chính và thị trường vật chất".
Dữ liệu chính thức công bố ngày 9/1 cho thấy lạm phát hàng năm của Trung Quốc vào năm 2024 ở mức 0,2%, báo hiệu rằng giá cả hầu như không tăng, trong khi giá bán buôn tiếp tục giảm, với mức giảm 2,2%.
Các định chế ngày càng lạc quan về trái phiếu chính phủ Trung Quốc vì họ tin rằng các yếu tố cơ bản của nền kinh tế sẽ vẫn yếu, cùng với hy vọng ngày càng mờ nhạt về một động thái chính sách mạnh mẽ, theo Zong Ke, giám đốc danh mục đầu tư tại công ty quản lý tài sản Wequant có trụ sở tại Thượng Hải cho biết.
Zong Ke cho biết các biện pháp can thiệp chính sách hiện tại chỉ đơn thuần là "nỗ lực ngăn chặn sự sụp đổ kinh tế và tấm đệm chống đỡ các cú sốc bên ngoài" và "chỉ đơn giản là để tránh sự sụp đổ tự do".
Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm đã tăng với tốc độ nhanh hơn kể từ tháng 6/2024 và một đợt tăng đột biến vào tuần này đã đưa lợi suất lên mức cao nhất là 4,7%, gần với mức được ghi nhận vào tháng 4 năm ngoái.
Chênh lệch lợi suất ngày càng lớn giữa trái phiếu chính phủ Trung Quốc và Mỹ có thể có nguy cơ kích thích dòng vốn chảy ra và gây thêm áp lực lên đồng nhân dân tệ vốn đang suy yếu so với đồng đô la Mỹ.
Đồng nhân dân tệ giao dịch trong nước đã chạm mức thấp nhất trong 16 tháng so với đồng đô la Mỹ trong tuần này, trong khi đồng nhân dân tệ giao dịch hải ngoại đã trượt dốc trong nhiều tháng kể từ tháng 9 năm ngoái.
Ông Sam Radwan, nhà sáng lập công ty tư vấn đầu tư Enhance International, cho rằng thị trường đang gặp phải "cơn địa chấn hoàn hảo", đồng thời lý giải rằng lợi suất trái phiếu chính phủ thấp hơn, cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài và tác động từ việc tăng thuế quan là các yếu tố rủi ro, gây áp lực lên tâm lý của các nhà đầu tư nước ngoài đối với tài sản tại Trung Quốc.
Dù làm giảm sức hấp dẫn của trái phiếu Trung Quốc đối với các nhà đầu tư nước ngoài, nhưng chênh lệch lợi suất gia tăng với trái phiếu kho bạc Mỹ có ít tác động đến hiệu suất của trái phiếu chính phủ Trung Quốc do "tỷ lệ nhỏ các quỹ nước ngoài", theo ông Winson Phoon, trưởng bộ phận nghiên cứu thu nhập cố định, Maybank Investment Banking Group.
Trông chờ điểm sáng xuất hiện
Lợi suất giảm mang lại điểm sáng cho Bắc Kinh vì các nhà hoạch định chính sách dự kiến sẽ đẩy mạnh phát hành trái phiếu mới trong năm nay, theo nhà kinh tế trưởng Lynn Song của tập đoàn ING.
Bắc Kinh đã công bố chương trình hoán đổi nợ trị giá 1.400 tỷ USD vào tháng 11 năm ngoái, nhằm mục đích xoa dịu cuộc khủng hoảng tài chính của chính quyền địa phương.
"Trong phần lớn năm 2024, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã hành động can thiệp bất cứ khi nào lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm đạt 2%", Lynn Song cho biết, đồng thời lưu ý rằng Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã "lặng lẽ ngừng can thiệp" vào tháng trước.
Các nhà đầu tư đang kỳ vọng Ngân hàng Trung ương Trung Quốc sẽ công bố các bước nới lỏng tiền tệ mới trong năm nay, chẳng hạn như cắt giảm thêm lãi suất cơ bản và tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng. Ngay đầu năm mới 2025, cơ quan tiền tệ Trung Quốc đã khẳng định họ sẽ cắt giảm lãi suất chính vào "thời điểm thích hợp".
"Ngân hàng sẽ làm giàu và cải thiện bộ công cụ chính sách tiền tệ, tiến hành mua và bán trái phiếu kho bạc và chú ý đến các động thái về lợi suất dài hạn", theo tuyên bố ngày 3/1 của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc.
Tuy nhiên, triển vọng cắt giảm lãi suất sẽ chỉ duy trì đà tăng của trái phiếu. Các nhà kinh tế tại Standard Chartered cho rằng đà tăng của trái phiếu sẽ tiếp tục trong năm nay nhưng với tốc độ chậm hơn. Đồng thời, họ dự báo lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm có thể giảm xuống còn 1,40% vào cuối năm 2025.
Họ cho rằng tăng trưởng tín dụng của Trung Quốc có thể ổn định vào giữa năm nay khi các chính sách kích thích bắt đầu thúc đẩy một số lĩnh vực nhất định trong nền kinh tế, dẫn đến lợi suất trái phiếu giảm chậm hơn.
Trong một động thái mới nhất, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc hôm nay 10/1 tuyên bố họ sẽ tạm thời ngừng mua trái phiếu chính phủ do nhu cầu dư thừa và nguồn cung thiếu hụt trên thị trường. Động thái này khiến lợi suất tăng lên và làm gia tăng suy đoán rằng nó được thiết kế để bảo vệ đồng nhân dân tệ đang trượt giá sâu.
Trên thực tế, động thái trên của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc trùng hợp với đợt bán tháo tàn khốc trên các thị trường trái phiếu lớn khác trên thế giới. Nó cho thấy cơ quan tiền tệ Trung Quốc đang cố gắng đảm bảo lợi suất trong nước cũng tăng theo, theo giới phân tích.
Lợi suất - chỉ số thường biến động ngược với giá trái phiếu - đã tăng vọt sau thông báo dừng mua của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc. Cụ thể, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Trung Quốc đã tăng 5 điểm cơ bản trong phiên giao dịch đầu ngày 10/1, trong khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm tăng 4 điểm cơ bản. Cùng ngày, đồng nhân dân tệ cũng nhích giá.
"Một trong những lý do chính khiến đồng nhân dân tệ mất giá là khoảng cách lợi suất trái phiếu giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng lớn, do đó, Bgân hàng Trung ương đang gửi tín hiệu đến thị trường rằng lãi suất khó có thể giảm thêm nữa", ông Ken Cheung, chiến lược gia ngoại hối châu Á tại Ngân hàng Mizuho, nhận xét.