Cuộc khảo sát thành viên của AmCham được tiến hành ngay sau khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang và một số mức thuế quan được tạm thời dỡ bỏ từ giữa tháng 5. Tháng trước, hai nước đã đồng ý gia hạn lệnh đình chiến thương mại thêm 90 ngày, đến giữa tháng 11.
"Đối với các doanh nghiệp, 90 ngày là quá ngắn… Ít nhất chúng ta không cần phải đối phó với mức thuế quan cao hơn nữa vào lúc này, nhưng vấn đề này vẫn chưa biến mất, nó vẫn hiện hữu", Eric Zheng, Chủ tịch AmCham Thượng Hải cho biết.
Theo cuộc khảo sát được thực hiện từ ngày 19/5 đến ngày 20/6, có tới 47% số người tham gia cho biết họ đã chuyển hướng các khoản đầu tư dự kiến vào Trung Quốc, chủ yếu sang Đông Nam Á. Đây là tỷ lệ cao nhất từng được ghi nhận kể từ khi cuộc khảo sát đầu tiên đặt câu hỏi về kế hoạch chuyển hướng đầu tư khỏi Trung Quốc vào năm 2017.
Tiểu lục địa Ấn Độ, bao gồm Bangladesh là điểm đến phổ biến thứ hai cho các khoản đầu tư chuyển hướng, trong khi Mỹ và Mexico xếp hạng thấp hơn nhiều.
Tổng thống Donald Trump đã tìm cách khuyến khích các doanh nghiệp đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ. Một số công ty, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ tiên tiến, đã đưa ra những tuyên bố gây chú ý về việc đầu tư vào Mỹ.
Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc ở mức gần 58%, trong khi thuế quan của Trung Quốc chỉ khoảng 33%. Thuế suất có thể thay đổi tùy theo sản phẩm.
Nghiên cứu của AmCham Thượng Hải cho thấy cạnh tranh trên thị trường nội địa Trung Quốc cũng đang gia tăng, trong khi niềm tin vào triển vọng kinh doanh 5 năm tới tại địa phương đã rơi xuống mức thấp kỷ lục năm thứ tư liên tiếp.
Các công ty Mỹ cũng cho biết, các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc tiên tiến hơn ở sáu trong tám hạng mục, đặc biệt là tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường và ứng dụng AI. Khảo sát cho thấy, 41% cho biết các công ty Trung Quốc tiên tiến hơn trong việc ứng dụng AI, với tỷ lệ tăng lên 62% trong ngành bán lẻ và tiêu dùng.
Môi trường kinh doanh được cải thiện
Trong khi căng thẳng thương mại và lo ngại về sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc ảnh hưởng đến triển vọng ngắn hạn, những người tham gia khảo sát cho biết môi trường pháp lý trong nước đã được cải thiện đáng kể.
Trong đó, 48% cho biết môi trường pháp lý trong ngành của họ là minh bạch, tăng mạnh so với mức chỉ 35% vào năm 2024. Tỷ lệ doanh nghiệp cho biết sự thiếu minh bạch đang cản trở hoạt động đã giảm 12 điểm phần trăm xuống còn 16%.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã tăng cường nỗ lực thu hút và giữ chân đầu tư nước ngoài, với sự tham gia tích cực hơn và các thông báo chính sách thân thiện hơn. Đầu năm nay, nước này đã công bố một kế hoạch hành động bao gồm các biện pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào công nghệ sinh học, đồng thời làm rõ các tiêu chuẩn mua sắm của chính phủ.
Tuy nhiên, khảo sát cho thấy vẫn có 14% số doanh nghiệp tham gia cho rằng môi trường kinh doanh dành cho các công ty nước ngoài tại Trung Quốc đang xấu đi. Trong đó, lĩnh vực công nghệ ghi nhận mức độ khó khăn cao nhất, với 31% doanh nghiệp trong ngành phản ánh gặp thách thức.