Theo nhiều chuyên gia công nghệ, đang có sự thay đổi chóng mặt trong xu thế thanh toán hiện đại, khi người dùng chuyển từ PC sang thiết bị di động cầm tay đòi hỏi các ngân hàng (NH) thương mại phải thay đổi chiến lược tiếp cận khách hàng, nếu không muốn thị phần rơi vào tay đối thủ cạnh tranh. Ở Việt Nam, thanh toán trực tuyến qua NH điện tử, điện thoại (Internet Banking và Mobile Banking) chỉ mới phát triển mấy năm gần đây nhưng đang thật sự bùng nổ.
Ứng dụng ngân hàng trên di động
Ông Huỳnh Song Hào, Giám đốc khối bán lẻ, NH TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), cho rằng sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các dịch vụ điện tử và dịch vụ NH hiện đại sẽ trở thành xu hướng chủ đạo trong tương lai. Thống kê đến năm 2015, số lượng người dùng Mobile Banking đã vượt mốc 1,8 tỉ trên toàn cầu, hơn cả người dùng PC.
Đồng thời, có tới 34% các giao dịch bán lẻ trên toàn cầu được thực hiện từ điện thoại di động, trong đó, một số thị trường như Nhật, Hàn Quốc, Anh con số này hơn 45%.
Riêng thị trường Việt Nam, với dân số 92 triệu người có đến 55% người sử dụng smartphone và truy cập mạng bình quân 2 giờ mỗi ngày. Mua sắm trực tuyến chiếm tỉ lệ 58%. Tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường thẻ NH cũng cho thấy xu hướng tiêu dùng không bằng tiền mặt, góp phần phát triển các dịch vụ thanh toán trên di động. Đến nay, có khoảng 45 NH cung cấp dịch vụ SMS banking, Internet Banking và 25 NH ứng dụng Mobile Banking.
“Thanh toán qua điện thoại di động đang rất phổ biến ở các nước phát triển khu vực Bắc Mỹ, Tây Âu và khu vực châu Á Thái Bình Dương với mức tăng trưởng hơn 90% mỗi năm. Dự báo của một số tổ chức thanh toán quốc tế, giá trị thanh toán qua điện thoại di động trên thế giới đến năm 2017 có thể vượt 1.000 tỉ USD và gần tương đương với thanh toán bằng thẻ” - ông Hào nhận xét.
Đại diện NH TMCP Tiên Phong (TPBank) nhận định, trong 10 năm trở lại đây, thanh toán không dùng tiền mặt được NHNN, các tổ chức tài chính và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử quan tâm phát triển… giúp thị trường thanh toán trực tuyến trở nên rất đa dạng. Người dùng có nhiều cách để thực hiện giao dịch thanh toán trực tuyến.
Chẳng hạn, qua Internet Banking, Mobile Banking: bằng việc sở hữu một tài khoản NH, khách hàng có thể sử dụng để thanh toán hóa đơn, dịch vụ mà NH có kết nối như trả tiền điện, tiền nước, học phí, vé máy bay, bảo hiểm… Qua cổng thanh toán trung gian: các công ty trung gian thanh toán kết nối với các tổ chức tài chính, website thương mại, ví điện tử giúp cho khách hàng có thể dễ dàng thực hiện các giao dịch thanh toán, chuyển tiền. Đồng thời, các loại thẻ NH, ví điện tử cũng đang được phát triển mạnh mẽ trở thành kênh thanh toán chính.
Thời của những “cú click”
Chị Trần Thanh Mai (ngụ quận 9, TP HCM), cho biết năm nay gia đình chị quyết định về quê nội ăn Tết ở Nghệ An nên ngay từ khi đường sắt bán vé tàu Tết chị đã lên mạng đặt mua. Lầu đầu tiên ngành đường sắt bán vé qua mạng và chấp nhận thanh toán trực tuyến, giúp chị và hàng ngàn khách hàng có nhu cầu về quê bằng xe lửa không phải chờ đợi thấp thỏm ngoài ga tàu.
“Rất bất ngờ khi quy trình mua vé tàu Tết lại đơn giản như vậy, tương tự như việc đặt vé máy bay - thanh toán trực tuyến ngay, chỉ cần sử dụng dịch vụ Internet Banking là tôi có thể ngồi tại nhà và mua vé tàu cho cả gia đình” - chị Mai chia sẻ.
Theo nhiều chuyên gia, trong khoảng 5 năm trở lại đây, thị trường bán lẻ Việt Nam thật sự sôi động với sự tham gia của các NH thương mại. Phần lớn các NH đều đang triển khai hệ thống eBank ở nhiều cấp độ khác nhau, tùy vào nhóm đối tượng khách hàng riêng nhưng đều chú trọng đầu tư vào công nghệ bảo mật, an toàn dữ liệu, xác thực thông tin giúp nâng cao trải nghiệm cho người dùng cũng như tạo lòng tin nơi khách hàng.
Theo TPBank, bên cạnh việc gia tăng kết nối, bổ sung tiện ích dịch vụ, các NH cũng không ngừng nghiên cứu, tìm kiếm giải pháp, đầu tư nâng cấp hệ thống mạng, mở rộng băng thông đường truyền tốc độ cao để cải thiện chất lượng kết nối. Việc này hạn chế tối đa sự nghẽn mạng giữa NH với các tổ chức tín dụng, các cổng thanh toán và các nhà cung cấp dịch vụ để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dùng trong quá trình trải nghiệm, sử dụng dịch vụ.
“Một yếu tố đang tác động mạnh mẽ lên sự sống còn của NH thương mại là quyền lực của người tiêu dùng. Bởi trước đây, khách hàng phải tìm kiếm, dựa vào các dịch vụ của NH thì nay bản thân mỗi NH phải tự gia tăng chất lượng dịch vụ, áp dụng nhiều sản phẩm ứng dụng công nghệ mới để thu hút khách hàng. Và trong xu hướng bùng nổ ứng dụng công nghệ trên nền tảng di động hiện nay, khách hàng đến với NH không chỉ cần đáp ứng nhu cầu về sản phẩm mà còn kỳ vọng nhiều hơn vào sự trải nghiệm. Do đó, mỗi NH không chỉ tạo ra một sản phẩm chất lượng tốt mà cần thỏa mãn cả nhu cầu phi tài chính của khách hàng: sự mới mẻ, trải nghiệm và khác biệt” - bà Đặng Tuyết Dung, Phó tổng giám đốc, NH TMCP Hàng hải Việt Nam (Maritime Bank) nhận xét.
Thách thức từ những tập đoàn công nghệ
Một thách thức rất lớn cho các NH thương mại là cuộc đua hình thức thanh toán mới từ những công ty, tập đoàn công nghệ như Apple Pay, Samsung Pay, Facebook Payments, Google Wallet, Amazon…
Chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực, cho rằng đây thật sự là lo lắng, quan tâm của các NH khi những tổ chức phi NH cũng triển khai các ứng dụng, trở thành một kênh thanh toán, kênh cho vay tiêu dùng khá quan trọng đối với nhiều khách hàng hiện nay. Dù vậy, tùy vào mức độ chấp nhận rủi ro, khách hàng sẽ chọn NH thương mại hoặc các ứng dụng thanh toán trên.
Phó tổng một NH thương mại cổ phần lớn cũng thừa nhận, điều các NH “sợ nhất” lúc này là thị trường ngày càng xuất hiện những công ty star up, công nghệ mới không cần đến NH, chỉ cần thông qua mạng xã hội hoặc chợ ứng dụng, được bảo mật và có cả quy trình quản trị rủi ro. Khi đó, các NH hiển nhiên phải đi mua lại những ứng dụng này hoặc phát triển công nghệ tương tự để cạnh tranh.