Đối với các DN đã hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch, thì các khoản thù lao, lương thưởng cho ban lãnh đạo thường dễ dàng được cổ đông thông qua. Tuy nhiên, với đặc thù hoạt động kinh doanh, mỗi DN lại có cách tính thù lao cũng như khoản thưởng bằng nhiều hình thức khác nhau.
Mỗi năm, Tổng CTCP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam - Vinaconex (VCG) lại có những phương thức chia thưởng khác nhau. Cụ thể, trong năm 2011 và 2012, quỹ lương của cán bộ công nhân viên Vinaconex được tính bằng 3,75% trên doanh thu; thù lao chi trả cho HĐQT và ban kiểm soát chuyên trách là 0,17%. Sang năm 2013 và 2014, Vinaconex lại quyết định trích ra một khoản cố định để dành vào việc chi trả thù lao ban điều hành. Theo đó, năm 2014, tổng công ty này thống nhất trích 1,41 tỷ đồng để dành chi trả thù lao cho HĐQT và ban kiểm soát. Con số này cũng đã được ĐHCĐ VCG thông qua trong năm 2013, nhưng số tiền chi trả thực tế chỉ bằng 90%, tương đương 1,267 tỷ đồng. Trong đó, việc Công ty chỉ đạt 284,5 tỷ đồng lợi nhuận, bằng 62,9% kế hoạch là một trong những nguyên nhân giảm khoản thù lao cho HĐQT.
Tương tự, tại CTCP Sữa Việt Nam, khoản lương thưởng và thù lao cho HĐQT và ban kiểm soát năm 2014 được thống nhất tương đương mức của năm 2013, trong đó dành 4,88 tỷ đồng để chi thù lao cho HĐQT và hơn 2 tỷ đồng cho ban kiểm soát.
Tại ĐHCĐ CTCP Tập đoàn Hà Đô (HDG), khi chủ tọa nêu vấn đề về việc HĐQT dự định trong năm 2014 sẽ trích 3% lợi nhuận để thưởng, thù lao cho HĐQT và Ban Kiểm soát, một số cổ đông đã cho rằng mức chi trả này là quá cao. Tiếp nhận ý kiến của cổ đông, HDG đã điều chỉnh mức chi trả thù lao xuống còn 2,5% lợi nhuận, nhưng kèm theo điều kiện nếu Công ty hoàn thành vượt kế hoạch lợi nhuận thì phần thưởng cho HĐQT sẽ tăng theo mức vượt đó.
Hiện nay, mức thù lao cho ban điều hành mà các DN áp dụng phổ biến trên dưới 2% trích trên phần lợi nhuận. Song đối với những DN lớn, có lợi nhuận khủng, 2% lợi nhuận không phải là con số nhỏ. Chính vì vậy, tại nhiều ĐHCĐ của khối DN này, câu chuyện lương thưởng cho HĐQT và ban kiểm soát luôn là đề tài “nóng”, đặc biệt là với khối ngân hàng, bởi mức chi trả thù lao thường không dưới 10 tỷ đồng. Đơn cử, Ngân hàng Phương Nam (SouthernBank) đã quyết đinh chi thù lao cho HĐQT hơn 13 tỷ đồng năm 2013 và dự kiến hơn 14 tỷ đồng trong năm 2014; Ngân hàng Quốc tế (VIB) chi trả thù lao 2% trên mức lợi nhuận trước thuế, nhưng lại giới hạn không thấp hơn 16,25 tỷ đồng…
Còn nhớ, tại ĐHCĐ năm ngoái của một DN, khi một số cổ đông phản đối về việc DN dành 3% trên lợi nhuận sau thuế để thưởng cho HĐQT và ban kiểm soát vì cho là quá cao, chính lãnh đạo DN đã giải thích, khoản thưởng này không phải chỉ “vào túi” HĐQT và ban kiểm soát, mà thực tế, Công ty phải trích ra để chi cho công việc chung nhưng không thể hạch toán, như tiền để “lo” các dự án… Kết quả, ĐHCĐ cũng đã thông qua mức 3%.
Trên thực tế, những phần thưởng cho cả HĐQT và cá nhân Chủ tịch HĐQT tại từng mùa ĐHCĐ đến nay vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều và khó có thể “đong đếm” công sức cũng như những lợi ích từng cá nhân nhận được. Tại ĐHCĐ CTCP Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAG), khi công bố Chủ tịch HĐQT Đoàn Nguyên Đức nhận mức lương thưởng và thù lao tới gần 4,2 tỷ đồng trong năm 2013, tương đương gần 350 triệu đồng/tháng, nhiều cổ đông đã “giật mình” vì đây là con số quá lớn, nhưng cũng lại có nhiều ý kiến cho rằng, với những gì ông Đức đang làm cho HAG thì đó vẫn là một khoản nhỏ. Mức thù lao trong năm 2014 được HAG đưa ra cũng tương đương so với năm 2013.
Việc có hoàn thành kế hoạch kinh doanh hay không luôn là thước đo chính yếu để đánh giá hiệu quả công việc trong năm của ban lãnh đạo. Vậy nên, khi đưa ra kế hoạch kinh doanh, nhiều DN đã tính đến phương án thận trọng, để ít nhiều không bị khó ăn khó nói trước cổ đông, cũng như không bị “lõm” vào phần thưởng.
