Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội sáng 19/6 (Ảnh: QH)
Sáng 19/6, Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XV bước vào phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các thành viên Chính phủ.
Vị tư lệnh ngành đầu tiên đăng đàn tại phiên chất vấn là Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.
Nhóm vấn đề kinh tế - tài chính do Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng trả lời chất vấn bao gồm:
- Giải pháp tài chính cho phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng, làm mới các động lực tăng trưởng cũ và thúc đẩy động lực tăng trưởng mới;
- Nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước;
- Hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế;
- Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và chính sách phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế.
Cùng tham gia giải trình tại phiên chất vấn có Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc và lãnh đạo các bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường, Xây dựng, Khoa học và Công nghệ, Ngoại giao.
5 triệu hộ kinh doanh là nguồn lực rất lớn để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030
Đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn Hòa Bình) nêu vấn đề, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cao, tạo thêm áp lực với mục tiêu đến 2030 đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế. Từ đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu giải pháp phát triển doanh nghiệp cả về số lượng và chất lượng.
 |
Đại biểu Quốc hội Đặng Bích Ngọc (đoàn Hoà Bình) |
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp được đặt ra trong nghị quyết của Trung ương, Quốc hội đã ban hành nghị quyết triển khai chính sách lớn này. Đây là mục tiêu có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện khát vọng phát triển của nền kinh tế, song cũng là thách thức rất lớn khi môi trường kinh doanh khó khăn, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp còn yếu.
Bộ trưởng thừa nhận, 5 tháng đầu năm 2025, số doanh nghiệp rút khỏi thị trường rất lớn. Về giải pháp, ông Thắng cho rằng, thứ nhất, cần kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch hiệu quả, tháo gỡ rào cản cho doanh nghiệp, cắt giảm thực tế thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Hai là, phải rà soát tháo gỡ vướng mắc trong đầu tư, kinh doanh, quy hoạch để tạo hành lang thông thoáng ổn định để doanh nghiệp có động lực tham gia, cùng với đó là đẩy mạnh chuyển đổi số.
Ba là, với hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, Bộ trưởng nói đây là nguồn lực lớn để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp. Bộ Tài chính đang hoàn thiện các quy định để thu hẹp sự chênh lệch giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp về quản trị, tài chính, kế toán, nhất là triển khai bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026, thúc đẩy minh bạch hóa, chuyên nghiệp hóa.
Ngoài ra, Bộ cũng xây dựng các chính sách như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong ba năm, bãi bỏ thuế môn bài, cung cấp phần mềm kế toán miễn phí để nâng cao năng lực quản trị cho doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng sẽ được hỗ trợ về đất đai, vốn, thị trường công nghệ, chuyển đổi số, phát triển nguồn lực, tăng khả năng chống chịu, thích ứng trong nền kinh tế.
Sẽ bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ 2026
Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) nêu vấn đề, hiện chúng ta có hơn 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó nhiều hộ có quy mô hoạt động rất lớn nhưng vẫn chưa chính thức gia nhập khu vực doanh nghiệp do còn e ngại về chi phí, thủ tục và nghĩa vụ tài chính.
"Thực tế này cho thấy cần có những chính sách đột phá khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng to lớn của khu vực này. Bộ trưởng có giải pháp đột phá nào để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp", ông Tân chất vấn.
 |
Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) |
Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, các hộ kinh doanh có doanh thu rất lớn nhưng chưa chuyển đổi sang doanh nghiệp là tiềm năng rất lớn để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030.
Theo Bộ trưởng, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ đã quy định chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp; tuy nhiên, sau hơn 7 năm triển khai Luật này, số lượng hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp là không nhiều.
Nguyên nhân, theo ông Thắng là do chi phí tuân thủ của hộ kinh doanh và doanh nghiệp vẫn còn khoảng cách lớn. Hộ kinh doanh được áp dụng thuế khoán ưu đãi, chế độ sổ sách, hóa đơn, chứng từ... đơn giản hơn doanh nghiệp nhiều. Hộ kinh doanh chưa nắm rõ pháp luật về doanh nghiệp và chưa quen với quản lý sổ sách, kế toán, do đó có tâm lý e ngại chuyển đổi.
Để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, ông Thắng cho biết sẽ rà soát, hoàn thiện khung pháp lý về hộ kinh doanh để thu hẹp tối đa khoảng cách về tổ chức quản trị và sổ sách kế toán, tài chính giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.
Đồng thời, Bộ sẽ tham mưu sớm hoàn thiện khung pháp lý về nâng cấp hạ tầng kỹ thuật để triển khai bãi bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh từ 1/1/2026. Đây là giải pháp căn cơ để minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh, thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.
Ngoài ra, sẽ có nhiều chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp được đưa ra như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm đầu thành lập, bãi bỏ lệ phí môn bài, cung cấp miễn phí nền tảng số, hệ thống kế toán dùng chung.
"Khi chuyển đổi sang doanh nghiệp, hộ kinh doanh sẽ được hưởng nhiều chính sách hỗ trợ hơn", ông Thắng nói.
Việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là chủ trương rất đúng
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nói rằng, Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về kinh tế tư nhân đã đề cập đến việc phát triển hộ kinh doanh thông qua bỏ thuế khoán.
Theo ông Cường, chính sách này tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh, mang đến tâm lý e ngại. Có đại biểu đề nghị xem xét lùi thời hạn thực hiện. Các hộ không ngại việc nộp thuế, nhưng e ngại về thủ tục hoặc cách tính toán làm thế nào cho đúng.
"Chính phủ có kế hoạch và giải pháp gì để chuẩn bị cho các hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán cảm thấy thuận lợi, chuyên nghiệp và hứng khởi trong việc nộp thuế?", ông Cường chất vấn.
 |
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) |
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, hệ thống thuế của Việt Nam đã được các cơ quan quốc tế đánh giá là tiệm cận với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, tính minh bạch trong một số loại thuế đang được thu thủ công đang là rào cản lớn, tạo sự không minh bạch.
Vừa qua, Nghị quyết của Quốc hội đã yêu cầu bỏ thuế khoán trong 2026. Cơ chế thuế khoán chỉ phù hợp trong giai đoạn nhất định, hiện đã không còn phù hợp, dễ bị lạm dụng, gây bất bình đẳng giữa các loại hình kinh doanh.
"Hình thức này không tạo động lực để các hộ kinh doanh lớn lên thành doanh nghiệp nhỏ và vừa", Bộ trưởng nói và nhấn mạnh, việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là chủ trương rất đúng, là bước đi căn cơ và cần thiết để minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh; thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.
Bộ trưởng cũng đồng tình với nhận định, quá trình triển khai chính sách này sẽ có tác động lớn. Theo đó, Bộ Tài chính đang chuẩn bị đồng bộ về pháp lý, công cụ để thực hiện đảm bảo thuận lợi, giảm gánh nặng về thủ tục, chi phí cho người dân.
"Bộ đang rà soát, sửa luật quản lý thuế, thu nhập cá nhân, hướng đến mô hình quản lý thuế mới đơn giản, minh bạch, dễ thực hiện; đơn giản hóa sổ sách, hóa đơn chứng từ; đảm bảo hộ kinh doanh không bị áp lực khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp", ông Thắng nói.
