NIM bình quân của 27 ngân hàng đã giảm về mức 3,09% trong quý I/2025
NIM chạm đáy
Số liệu Ngân hàng Nhà nước đưa ra cho biết, dư nợ tín dụng toàn hệ thống đến giữa tháng 4/2025 đạt hơn 16,23 triệu tỷ đồng, tăng 3,95% so với cuối năm 2024.
Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng 16% trong năm 2025, tức phải bơm thêm hơn 2,5 triệu tỷ đồng vào nền kinh tế, đòi hỏi mặt bằng lãi suất cho vay duy trì mức thấp, thậm chí giảm thêm để kích cầu tín dụng. Điều này sẽ tác động lên lợi nhuận của nhà băng. NIM co hẹp do các ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ khách hàng, trong khi lãi suất huy động khó duy trì ở mức thấp vì áp lực thanh khoản và tỷ giá.
Quý đầu năm nay, NIM của ngành ngân hàng đã chạm đáy và hơn một nửa số ngân hàng trong hệ thống sụt giảm NIM. Cụ thể, NIM bình quân của 27 ngân hàng trong quý I/2025 là 3,09%, giảm so với mức 3,11% trong quý IV/2024. Trong đó, NIM của 15/27 ngân hàng sụt giảm so với quý trước đó.
Trong lĩnh vực ngân hàng, NIM là chỉ số then chốt phản ánh hiệu quả kinh doanh cốt lõi và khả năng tạo dòng tiền từ hoạt động tín dụng. Bên cạnh đó, NIM còn là nền tảng củng cố khả năng chia cổ tức đều đặn và duy trì sức hấp dẫn của cổ phiếu ngân hàng. Tuy vậy, theo các chuyên gia Công ty Chứng khoán MBS, xu hướng chung toàn ngành ngân hàng là sụt giảm NIM, do các ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất cho vay nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng mới là 17 - 18% trong năm nay.
NIM quý I/2025 tiếp tục sụt giảm là hệ quả tất yếu của chính sách tiền tệ nới lỏng, cạnh tranh gia tăng trong hệ thống ngân hàng và tăng trưởng tín dụng chưa phục hồi khi năm 2024 và đầu năm 2025, Ngân hàng Nhà nước đã có những đợt giảm lãi suất điều hành để hỗ trợ phục hồi kinh tế và thúc đẩy tín dụng. Các ngân hàng thương mại buộc phải điều chỉnh lãi suất cho vay xuống để duy trì cạnh tranh, trong khi chi phí vốn đầu vào (lãi suất huy động) giảm chậm hơn do áp lực giữ chân người gửi tiền. Lãi suất chênh lệch giữa cho vay và huy động thu hẹp kéo theo NIM sụt giảm.
Mặt khác, tăng trưởng tín dụng trong quý đầu năm dù cải thiện so với cùng kỳ nhưng vẫn chưa đạt kỳ vọng, do doanh nghiệp vẫn thận trọng trong vay vốn mở rộng hoạt động sản xuất - kinh doanh và người dân giảm vay tiêu dùng giữa bối cảnh thu nhập chưa phục hồi mạnh. Hệ số sử dụng vốn thấp (LDR) khiến tài sản sinh lãi không tối ưu, NIM giảm vì tài sản sinh lợi giảm, trong khi chi phí vốn cố định. Cơ cấu tín dụng chuyển dịch sang các phân khúc an toàn hơn, lãi suất thấp hơn.
Để kiểm soát rủi ro, nhiều ngân hàng đẩy mạnh cho vay doanh nghiệp lớn, cho vay dự án bất động sản khu công nghiệp hoặc trái phiếu chính phủ (các tài sản có biên lợi nhuận thấp hơn). Các khoản vay ưu đãi (nhà ở xã hội, hỗ trợ phục hồi) tăng lên cũng góp phần kéo NIM đi xuống. Đáng chú ý, những ngân hàng có vốn nhà nước phải giảm mạnh lãi vay theo chủ trương.
Theo ông Lê Thanh Tùng, thành viên Hội đồng quản trị VietinBank, năm 2025, trong bối cảnh Fed thận trọng với việc hạ lãi suất và các biến động toàn cầu gia tăng, VietinBank sẽ tiếp tục bám sát chỉ đạo của cơ quan điều hành về giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ nền kinh tế. Trong khi đó, chi phí vốn tăng nhẹ nên NIM sẽ bị ảnh hưởng.
Khó cải thiện trong nửa cuối năm
Mặc dù NIM giảm, song trước bối cảnh giá vàng tăng, tỷ giá biến động, các ngân hàng nhỏ vào cuộc đua lãi suất huy động để giữ thanh khoản khiến chi phí vốn bị đẩy lên. Trong khi đó, để thu hút khách hàng, ngân hàng buộc phải hạ lãi suất cho vay, khiến biên lợi nhuận bị siết chặt. Hiện lợi nhuận của phần lớn ngân hàng thương mại tại Việt Nam vẫn phụ thuộc vào thu nhập lãi thuần (chiếm 80 - 90%), thu nhập phí dịch vụ, phân phối bảo hiểm... vẫn còn khiêm tốn, nên việc cải thiện NIM là áp lực lớn với ngành ngân hàng.
Lãnh đạo Sacombank thừa nhận, mục tiêu lợi nhuận trước thuế 14.560 tỷ đồng trong năm nay của nhà băng là khá thách thức do ảnh hưởng của biến động thuế quan của Mỹ và NIM ngân hàng đang chịu áp lực co hẹp.
Không riêng Sacombank mà các ngân hàng đều đứng trước những thách thức lớn từ diễn biến kinh tế trong và ngoài nước.
Tổng giám đốc Techcombank, ông Jens Lottner cho hay, một trong những vấn đề được nhà băng quan tâm nhất trong năm nay là NIM suy giảm. Áp lực cạnh tranh trong ngành ngân hàng đang gia tăng đáng kể, nhất là đối với khách hàng có chất lượng tín dụng tốt. Cùng với đó, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đưa ra định hướng rõ ràng về việc hạ lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Điều đó khiến lãi suất cho vay giảm nhanh, trong khi lãi suất huy động lại giảm chậm hơn, dẫn đến biên lãi thuần thu hẹp. Dù vậy, nếu so với mặt bằng chung, NIM của Techcombank trong 12 tháng qua vẫn cao hơn trung bình ngành.
Để cải thiện NIM, ông Lê Thanh Tùng, thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc VietinBank cho biết, Ngân hàng sẽ kiểm soát chi phí vốn thông qua việc ứng dụng công nghệ, thu hút tệp khách hàng có tiềm năng cao, các dự án tăng hiệu suất sinh lời tài sản, tăng hiệu quả bán chéo, điều hành cân đối vốn hài hoà phù hợp và kiểm soát tốt chất lượng tài sản vì phần trích lập là rất lớn.
Các chuyên gia cũng cho rằng, các ngân hàng cần cơ cấu lại danh mục tín dụng, tối ưu tài sản sinh lời; chuyển dịch từ khách hàng có biên lợi nhuận thấp sang phân khúc khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa, bán lẻ, tiêu dùng có lãi suất tốt hơn, quản trị rủi ro tốt hơn và gia tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA); giảm bớt tỷ trọng tài sản sinh lãi thấp như trái phiếu chính phủ, tái đầu tư vào tài sản có NIM cao hơn.
SSI Research dự báo, trong thời gian tới, sẽ có hai yếu tố lớn ảnh hưởng tới xu hướng NIM của các ngân hàng. Nếu căng thẳng thương mại leo thang, phân khúc doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) - vốn đem lại thế mạnh cho nhóm ngân hàng có vốn Nhà nước, với nguồn CASA và vốn huy động bằng USD - dự kiến sẽ gặp áp lực.
PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Giảng viên Trường Đại học Kinh tế TP.HCM nhận định, NIM của ngành ngân hàng giảm trong nửa đầu năm 2025 và khó cải thiện trong thời gian tới. Lý do là, về cuối năm, nhu cầu tín dụng tăng lên, để có vốn đẩy ra nền kinh tế, ngân hàng phải tăng lãi suất huy động, trong khi phải giữ nguyên lãi suất cho vay để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng tín dụng.
Tiềm năng mở rộng NIM sẽ thuộc về nhóm ngân hàng tư nhân có thế mạnh về bán lẻ và tiền gửi không kỳ hạn, có chất lượng tài sản tốt, tệp khách hàng có khả năng trả nợ hồi phục nhanh chóng. Công ty Chứng khoán SSI dự báo, NIM ngân hàng năm 2025 sẽ ổn định ở mức 3,48%, với sự khác biệt giữa khối ngân hàng có vốn Nhà nước chi phối (đạt 2,77%, tăng 0,05 điểm phần trăm so với năm 2024) và khối ngân hàng thương mại cổ phần (đạt 4,24%, giảm 0,07 điểm phần trăm so với năm 2024). Tuy nhiên, lợi nhuận trước thuế toàn ngành dự báo sẽ tăng trưởng 17,4% so với năm trước nhờ tăng trưởng tín dụng cao hơn.
