"Bảo vệ khách hàng" hay "kiểm soát rủi ro"?
Từ thứ Sáu tuần này, hơn 5 triệu chủ thẻ tín dụng Barclaycard sẽ không thể sử dụng thẻ của mình để mua Bitcoin, Ethereum hay bất kỳ loại tiền mã hóa nào khác. Đây là một bước lùi đáng kể so với chính sách từng "mở cửa" với thị trường tiền số của ngân hàng này từ năm 2018.
Lý do được ngân hàng này đưa ra là vì sự biến động lớn của tài sản mã hóa có thể khiến khách hàng vướng vào những khoản nợ lớn, không thể đủ khả năng chi trả.
Để hiểu rõ hơn về quyết định này, chúng ta cần nhìn vào thực tế thị trường. Theo dữ liệu từ Bankrate, nhiều ngân hàng phát hành thẻ tín dụng đã coi việc mua tiền số như "ứng trước tiền mặt" (cash advance) thay vì giao dịch mua hàng thông thường.
Điều này có nghĩa là khi bạn mua Bitcoin bằng thẻ tín dụng, bạn không chỉ phải trả lãi suất thẻ tín dụng thông thường (thường từ 18 - 24% một năm) mà còn phải chịu phí ứng trước tiền mặt (thường 3 - 5%) và lãi suất cao hơn ngay từ ngày giao dịch.
Nếu tính toán kỹ, một người mua 1.000 USD Bitcoin bằng thẻ tín dụng có thể phải trả ngay 30 - 50 USD phí, cộng thêm lãi suất hàng tháng lên đến 2 - 3%. Nếu Bitcoin giảm giá 20% trong tháng đó, người này sẽ lỗ gần 300 USD chỉ trong một tháng.
Quyết định của Barclays không đến một cách bất ngờ. Vào tháng 5 vừa qua, Cơ quan Quản lý Tài chính Anh (FCA) đã phát hành một tài liệu tham vấn, đặt câu hỏi liệu có nên áp dụng "các hạn chế" đối với việc mua crypto bằng thẻ tín dụng hay không.
Điều này cho thấy áp lực từ phía cơ quan quản lý đang tăng lên. FCA lo ngại rằng, việc mua tiền số bằng tín dụng có thể tạo ra "bong bóng nợ" tương tự như cuộc khủng hoảng thẻ tín dụng trong quá khứ.
Thực tế, nhiều quốc gia đã có các biện pháp tương tự. Ở Mỹ, các ngân hàng lớn như JPMorgan Chase, Bank of America đã cấm mua tiền số bằng thẻ tín dụng từ năm 2018. Ấn Độ cũng có các hạn chế nghiêm ngặt về việc sử dụng thẻ tín dụng cho giao dịch tiền số.
Phản ứng từ cộng đồng
Hiệp hội Thanh toán (Payments Association) có trụ sở tại London đã lên tiếng phản đối xu hướng này. Họ cho rằng, việc cấm mua crypto bằng thẻ tín dụng "một cách bất công đánh đồng tài sản số với các hoạt động có rủi ro cao" như cờ bạc.
"Người tiêu dùng nên được trao quyền để đưa ra lựa chọn sáng suốt trong giới hạn tín dụng được xác định trước," đại diện Hiệp hội nói.
Đây là một quan điểm hợp lý. Nếu một người có giới hạn tín dụng 10.000 USD và muốn dùng 1.000 USD để mua Bitcoin, tại sao ngân hàng lại có quyền ngăn cản? Đặc biệt khi cùng số tiền đó có thể được dùng để mua cổ phiếu penny stocks hay các sản phẩm đầu tư rủi ro cao khác.
Hiện tại, Barclays là ngân hàng lớn đầu tiên ở Anh thực hiện lệnh cấm toàn diện như vậy. Các đối thủ như Lloyds Banking Group, HSBC, và NatWest vẫn cho phép giao dịch tiền số, mặc dù có thể vẫn đi kèm các hạn chế nhất định.
Tại Mỹ, sau làn sóng cấm giao dịch tiền số từ năm 2018, một số ngân hàng đã "mở cửa" trở lại. Nếu như Capital One, Wells Fargo vẫn duy trì lệnh cấm thì Citibank và một số ngân hàng nhỏ hơn đã cho phép giao dịch tiền số với các điều kiện nhất định.
Không chỉ vậy, các ngân hàng này còn đang phát triển các dịch vụ về tiền số riêng. JPMorgan có đồng JPM Coin riêng, Bank of America đang nghiên cứu về blockchain, trong khi Barclays lại cấm khách hàng mua tiền số. Sự mâu thuẫn này cho thấy sự "lưỡng lự" của ngành ngân hàng trước tiền số.