Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đang cạnh tranh rất gay gắt
Sân chơi của những “ông lớn” trong nước
Chubb Limited (NYSE: CB) vừa có thông báo chính thức về thỏa thuận để mua lại các doanh nghiệp bảo hiểm của Liberty Mutual tại Thái Lan và Việt Nam. Các điều khoản không được tiết lộ, giao dịch tại Thái Lan dự kiến hoàn tất vào quý II/2025, còn tại Việt Nam là vào cuối năm 2025 - đầu năm 2026, phụ thuộc vào quyết định của các cơ quan chức năng.
Tại Việt Nam, Liberty được biết đến là thương hiệu bảo hiểm có thế mạnh về bảo hiểm xe cơ giới, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm du lịch và một số sản phẩm bảo hiểm khác dành cho khách hàng doanh nghiệp. Trong khi đó, Chubb chủ yếu cung cấp các sản phẩm bảo hiểm dành cho khách hàng doanh nghiệp.
Tính đến năm 2024, có 32 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ hoạt động trên thị trường, 1 chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài và 2 doanh nghiệp tái bảo hiểm. Trong đó, có 1 doanh nghiệp bảo hiểm được cấp giấy phép và đi vào hoạt động trong năm nay là Công ty cổ phần Bảo hiểm phi nhân thọ Techcom.
Theo số liệu của Bộ tài chính, doanh thu phí bảo hiểm gốc năm 2024 của khối phi nhân thọ ước đạt 79.363 tỷ đồng, tăng 11,68% so với năm 2023. Dẫn đầu thị trường về doanh thu phí gốc là Bảo hiểm PVI, chiếm thị phần 16,79% với doanh thu ước đạt 13.326 tỷ đồng, tăng 21,12% so với năm 2023; tiếp đến là Bảo hiểm Bảo Việt chiếm thị phần 13,18% với doanh thu ước đạt 10.457 tỷ đồng, tăng 3,09%; Bảo Minh chiếm thị phần 7,51% với doanh thu ước đạt 5.961 tỷ đồng, tăng 7,22%; Bảo hiểm Quân đội (MIC) chiếm thị phần 6,34% với doanh thu ước đạt 5.034 tỷ đồng, tăng 7,31%; Bảo hiểm BIDV (BIC) chiếm thị phần 6,14% với doanh thu ước đạt 4.870 tỷ đồng, tăng 6,87%; Bảo hiểm Petrolimex (PJICO) chiếm thị phần 5,53% với doanh thu ước đạt 4.385 tỷ đồng, tăng 9,2%; Bảo hiểm VietinBank (VBI) chiếm thị phần 5,26% với doanh thu ước đạt 4.171 tỷ đồng, tăng 17,41%.
Hiện tại, “sân chơi” của khối bảo hiểm phi nhân thọ chủ yếu dành cho những doanh nghiệp mạnh về tài chính, có nền tảng vững chắc và chiến lược phù hợp.
Dẫn đầu thị phần doanh thu phí toàn thị trường vẫn là những tên tuổi quen thuộc. Chỉ riêng 7 doanh nghiệp này đã nắm giữ hơn 60% thị phần tổng doanh thu thị trường phi nhân thọ. Hơn 30% thị phần còn lại chia cho 25 doanh nghiệp bảo hiểm còn lại, trong đó có Liberty và Chubb. Thị phần doanh thu của 2 doanh nghiệp bảo hiểm này còn khá nhỏ tại thị trường Việt Nam. Trước khi được bán lại, Liberty có tham vọng rất lớn trong mảng bảo hiểm xe cơ giới và sức khỏe. Có thời điểm doanh thu phí bảo hiểm xe của hãng bảo hiểm này đã lọt vào nhóm có mức doanh thu cao của thị trường. Tuy nhiên, do chiến lược thay đổi, “miếng bánh” thị phần doanh thu của Liberty nhỏ dần.
Mua lại Liberty nằm trong tham vọng tiếp tục mở rộng các thị trường của hãng bảo hiểm Chubb đến từ Mỹ. Tuy vậy, cuộc cạnh tranh về thị phần bán lẻ tại thị trường bảo hiểm Việt Nam thực tế vẫn là bài toán hóc búa cho các doanh nghiệp bảo hiểm 100% vốn nước ngoài.
Điểm chung dễ nhận thấy ở các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nhóm đầu là sức khoẻ tài chính tốt, có nguồn vốn mạnh mẽ từ hệ sinh thái tập đoàn nhà nước, cũng như các tổ chức tín dụng đứng sau, hoặc có bề dày lịch sử hoạt động. Chẳng hạn, đằng sau doanh nghiệp dẫn đầu thị trường - Bảo hiểm PVI - là Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), Bảo hiểm Bưu điện (PTI) trước đó cũng có sự hậu thuẫn lớn từ Tổng công ty Bưu điện Việt Nam, phía sau MIC là Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), hay như Bảo Minh, Bảo Việt đều là doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ lâu năm nhất tại Việt Nam.
Những năm gần đây, cơ cấu cổ đông của nhóm doanh nghiệp tốp đầu cũng đã có sự hiện diện của các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài là những tập đoàn tài chính - bảo hiểm lớn trên thế giới. Có thể kể đến sự hiện diện của HDI Global SE (Đức) trong cơ cấu cổ đông của Bảo hiểm PVI, hay như Tập đoàn Tài chính Bảo hiểm AXA (Pháp) đang là cổ đông lớn của Bảo Minh. Các công ty bảo hiểm khác như BIC, VBI, PJICO… cũng mới có sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời có được sự hậu thuẫn từ các ngân hàng mẹ đều là những ngân hàng lớn hoặc tập đoàn kinh tế lớn tại Việt Nam như BIDV, VietinBank, Petrolimex… Hơn 20 công ty bảo hiểm còn lại vẫn đang cạnh tranh gay gắt để tìm chỗ đứng và vươn lên.
Không có chỗ cho kẻ yếu
Dù gia nhập thị trường sớm, nhiều công ty bảo hiểm 100% vốn nước ngoài vẫn gặp khó trong việc mở rộng thị phần. Liberty từng có tham vọng lớn tại Việt Nam với bảo hiểm xe cơ giới và sức khỏe, nhưng chiến lược thay đổi khiến doanh thu của hãng dần suy giảm. Thậm chí, Groupama (Pháp) đã phải rút khỏi Việt Nam sau gần 20 năm hiện diện, IAG (Úc) cũng rời bỏ Bảo hiểm AAA sau gần một thập kỷ đầu tư.
Theo các chuyên gia, phần lớn các doanh nghiệp nhỏ đều nhận rõ bất lợi của mình trong cạnh tranh nên đã sớm tìm đến các đối tác ngoại với kỳ vọng nhận được nhiều sự hỗ trợ về tài chính, quản trị và thị trường từ những đối tác này. Tuy nhiên, thực tế là đến nay, đa số đều không như mong đợi do đôi bên chưa tìm được tiếng nói chung trong quá trình hợp tác. Với các công ty bảo hiểm nước ngoài, nguyên nhân chính dẫn đến khó bứt phá là sự chênh lệch trong cách thức vận hành. Các tập đoàn bảo hiểm quốc tế có quy trình quản trị chặt chẽ, trong khi nhiều doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế về nguồn lực và khả năng tuân thủ tiêu chuẩn toàn cầu. Ngoài ra, sự thống lĩnh của các công ty bảo hiểm nội địa với hệ sinh thái khách hàng sẵn có cũng khiến doanh nghiệp nước ngoài khó chen chân vào phân khúc bán lẻ.
Tuy vậy, bất chấp những khó khăn, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn với các nhà đầu tư nước ngoài. Những thương vụ M&A gần đây cho thấy kỳ vọng lớn vào tiềm năng tăng trưởng của ngành, cho dù khoảng cách thị phần giữa nhóm dẫn đầu và phần còn lại vẫn rất lớn. Để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp nhỏ cần chiến lược dài hơi hơn, thay vì chỉ trông chờ vào sự hỗ trợ từ đối tác ngoại.
Thị trường bảo hiểm Việt Nam đang cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết. Thị phần tốp 5 công ty bảo hiểm phi nhân thọ có doanh thu phí lớn nhất được cho là có thể có những thay đổi bất ngờ nếu Bảo hiểm DBV (tên gọi cũ là Bảo hiểm Hàng không - VNI) và Bảo hiểm BSH “về chung nhà” vì cùng chung nhà đầu tư chiến lược là Tập đoàn DB (Hàn Quốc) và nếu điều này diễn ra, doanh nghiệp hợp nhất sẽ có khoảng 8% thị phần doanh thu.
Giới quan sát nhìn nhận, hiện tại, “sân chơi” của khối bảo hiểm phi nhân thọ chủ yếu dành cho những doanh nghiệp mạnh về tài chính, có nền tảng vững chắc và chiến lược phù hợp. Những doanh nghiệp này sẽ dẫn dắt thị trường, trong khi những đơn vị không đủ sức bật có thể sẽ phải rời cuộc đua.
