Bài học lòng dân trong di sản Hồ Chí Minh

Ngày 17/9/1945, chỉ hai tuần sau ngày đọc Tuyên ngôn Độc lập, Bác có “Thư gửi các đồng chí tỉnh nhà” (tỉnh Nghệ An), trong đó nhắc nhở cán bộ “đề phòng hủ hóa”. Người viết: “Cán bộ ta nhiều người cúc cung tận tụy, hết sức trung thành với nhiệm vụ, với Chính phủ, với quốc dân. Nhưng cũng có người hủ hóa, lên mặt làm quan cách mạng, hoặc là độc hành độc đoán, hoặc là dĩ công dinh tư…”. Bác nhấn mạnh rằng, “những khuyết điểm trên, nhỏ thì làm cho dân chúng hoang mang, lớn thì làm cho nền đoàn kết lay động”.

Trong bài viết đăng trên báo Cứu quốc (số 46, ra ngày 19/9/1945) có nhan đề “Chính phủ là công bộc của dân”, Người  chỉ rõ rằng: “Các công việc Chính phủ làm phải nhằm vào một mục đích duy nhất là mưu tự do, hạnh phúc cho mọi người. Cho nên Chính phủ nhân dân bao giờ cũng phải đặt quyền lợi của dân lên hết thảy. Việc gì có lợi cho dân thì làm. Việc gì có hại cho dân thì phải tránh”.

Việc lựa chọn cán bộ vào bộ máy chính quyền làm nhiệm vụ “công bộc của dân” cũng được Bác nhắc tới trong bài viết. Người cảnh báo tình trạng “mua quan bán chức”: “Các Ủy ban nhân dân làng, phủ là hình thức Chính phủ địa phương, phải chọn những người công tâm, trung thành, sốt sắng với quyền lợi dân chúng, có năng lực làm việc, được đông đảo dân làng tín nhiệm. Không thể nhờ tiền tài hay một thế lực gì khác mà chui lọt vào các ủy ban đó”. Hay nặng nề hơn là việc cán bộ “cậy thế mình ở trong ban này ban nọ, rồi ngang tàng phóng túng, muốn sao được vậy, coi khinh dư luận, không nghĩ đến dân. Quên rằng dân bầu mình ra là để làm việc cho dân, không phải để cậy thế với dân… Ông ủy viên đi xe hơi, rồi bà ủy viên, cho đến các cô, các cậu ủy viên cũng dùng xe hơi của công. Thử hỏi những hao phí đó ai phải chịu?”.

Cảnh báo cán bộ, Người cũng kêu gọi, nhắn nhủ nhân dân lựa chọn vào bộ máy lãnh đạo những người xứng đáng đại diện cho mình. Trước ngày diễn ra cuộc Tổng tuyển cử bầu ra Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam mới (tháng 1/1946), Hồ Chủ tịch có lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, nêu bật vai trò to lớn của nhân dân: “Ngày mai, dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng thay mặt cho mình, gánh vác việc nước”. Nhưng “Làm việc nước bây giờ là hy sinh, là phấn đấu, quên lợi riêng và nghĩ lợi chung. Những ai muốn làm quan cách mạng thì nhất định không nên bầu”.

Không chỉ nhắc nhở cán bộ học dân, tin dân; nhắn nhủ nhân dân lựa chọn cán bộ xứng đáng đại diện cho quyền lợi của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là người “nói đi đôi với làm”, là người thực hành đường lối cách mạng vì nhân dân sâu sắc nhất, triệt để nhất.

Khi nhân dân tin tưởng bầu người giữ trọng trách Chủ tịch nước, Người đã trải lòng: “Tôi tuyệt nhiên không ham muốn công danh, phú quý chút nào. Bây giờ phải gánh chức Chủ tịch là vì đồng bào ủy thác thì tôi phải gắng sức làm, cũng như một người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận. Bao giờ đồng bào cho tôi lui, thì tôi rất vui lòng lui. Tôi chỉ có một sự ham muốn, một ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.

Với tầm nhìn của mình, từ cách đây hơn nửa thế kỷ, Hồ Chí Minh đã nhận thấy để chính quyền làm việc hiệu quả, có được niềm tin của nhân dân, thì chính quyền cần những cán bộ không chỉ có đức, có tâm huyết mà phải có tài năng, theo kịp sự phát triển của khoa học kỹ thuật. Người từng viết: “Có người nay còn lãnh đạo đó, nhưng sau này tiến lên máy móc, nếu không biết kỹ thuật, có lãnh đạo được không? Nếu không biết, phải mời anh ra, cho người khác giỏi hơn vào làm… chớ không phải như ngày xưa mà tưởng rằng “sống lâu lên lão làng” (Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 10).

Những quan điểm, cách nhìn toàn diện về nền tảng lý luận, sâu sắc về thực tiễn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sức mạnh to lớn của nhân dân, về sự gắn kết giữa cán bộ với nhân dân ngay từ những ngày đầu lập nước, xuyên suốt sự nghiệp cách mạng kháng chiến, kiến quốc cho đến công cuộc đổi mới ngày nay vẫn còn vẹn nguyên giá trị.

Những câu chuyện chạy chức chạy quyền trong bộ máy nhà nước, buông lỏng quản lý, những câu chuyện về đời sống nhân dân nổi lên trong dòng chảy phát triển như vụ việc tại Đồng Tâm (Mỹ Đức, Hà Nội) vừa qua, sâu xa mà nói, là bởi chưa thấm nhuần tư tưởng vị dân, là bởi còn tình trạng cán bộ “lên mặt quan cách mạng”, xa dân; cán bộ chưa nắm vững “dân tình, dân ý, dân tâm”; chưa làm cho dân tin, dân phục, dân yêu…

Đó cũng chính là điều đã được Đảng thẳng thắn chỉ ra, đã cảnh báo, rằng “quan liêu, tham nhũng là biểu hiện của sự xa dân, làm mất niềm tin của nhân dân”; mà “xa rời nhân dân sẽ dẫn đến những tổn thất khôn lường đối với vận mệnh của đất nước, của chế độ xã hội chủ nghĩa và của Đảng”. Hội nghị Trung ương 4 khóa XII của Đảng cũng phân tích rõ tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ và yêu cầu bức thiết phải chỉnh đốn Đảng, để lấy lại niềm tin với nhân dân.

Chính vì thế, nắm vững bài học về lòng dân trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh để xây dựng một bộ máy hiểu dân, tin dân, học dân, biết sửa chữa khuyết điểm, khắc phục hạn chế, chịu trách nhiệm về sai lầm trước nhân dân sẽ tạo được niềm tin với dân, khơi dậy được sức mạnh to lớn của lòng dân, đưa đất nước phát triển bền vững.