Lượng vàng mua vào được công bố của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) trong năm nay là 1,9 tấn được mua vào tháng 8, 1,9 tấn vào tháng 7 và 2,2 tấn vào tháng 6, được xem là mức khá thấp đến nỗi rất ít người trên thị trường tin vào số liệu chính thức.
Các nhà phân tích tại Société Générale ước tính tổng lượng vàng mua vào của Trung Quốc có thể đạt tới 250 tấn trong năm nay, tương đương hơn 1/3 tổng nhu cầu của các ngân hàng trung ương toàn cầu.
Quy mô mua vàng không công bố của nước này cho thấy những thách thức ngày càng tăng mà các nhà giao dịch phải đối mặt khi cố gắng dự đoán xu hướng giá vàng trong một thị trường ngày càng bị chi phối bởi hoạt động mua vào của các ngân hàng trung ương.
“Trung Quốc đang mua vàng như một phần trong chiến lược phi đô la hóa…Không giống như dầu mỏ, chúng ta có thể theo dõi bằng vệ tinh, với vàng thì không. Đơn giản là không có cách nào để biết vàng đi đâu và ai đang mua nó”, Jeff Currie, Giám đốc chiến lược về lộ trình năng lượng tại Carlyle Group cho biết.
Các nhà phân tích đang chuyển sang những nguồn dữ liệu khác để đánh giá nhu cầu, chẳng hạn như theo dõi số lượng đơn đặt hàng đối với các thỏi vàng 400 ounce mới đúc có số seri liên tiếp - loại thường được tinh luyện ở Thụy Sĩ hoặc Nam Phi, vận chuyển qua London rồi bay sang Trung Quốc - nhằm tìm dấu hiệu về việc nước này đang mua vào.
“Năm nay, mọi người thực sự không tin vào các số liệu chính thức, đặc biệt là về Trung Quốc”, Bruce Ikemizu, Giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi Nhật Bản cho biết. Ông tin rằng dự trữ vàng hiện tại của Trung Quốc là gần 5.000 tấn, gấp đôi mức mà nước này công bố.
Các ngân hàng trung ương đã mua vào một lượng lớn vàng thỏi trong những năm gần đây, thúc đẩy đà tăng và đẩy giá vàng lên trên 4.300 USD/ounce. Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), tỷ trọng vàng trong dự trữ toàn cầu bên ngoài Mỹ đã tăng từ 10% lên 26% trong thập kỷ qua, khiến vàng trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai sau đồng đô la.
Mặc dù Canada có thể là một trường hợp ngoại lệ ở một số khía cạnh khi nước này gần như không còn vàng trong dự trữ quốc gia, nhưng vẫn có những quốc gia khác giữ lượng vàng tương đối thấp, hoặc không có vàng trong dự trữ ngoại hối.
Trong khi đó, ngày càng có ít các giao dịch mua vàng được báo cáo cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vì IMF chỉ thu thập dữ liệu trên cơ sở tự nguyện.
Theo ước tính của WGC dựa trên dữ liệu của Metals Focus, chỉ khoảng 1/3 lượng mua chính thức được báo cáo công khai trong quý III, giảm so với khoảng 90% cách đây bốn năm.
Các ngân hàng trung ương có thể chọn không báo cáo giao dịch vàng để tránh tác động tới thị trường hoặc vì lý do chính trị. Một số người lo ngại rằng việc công khai mua vàng thỏi có thể làm xấu đi mối quan hệ với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, vì vàng thường là một biện pháp phòng ngừa rủi ro cho đồng đô la.
Nicky Shiels, nhà phân tích tại nhà máy lọc dầu Thụy Sĩ MKS Pamp cho biết: "Nếu cần thiết, chỉ cần báo cáo mức tối thiểu là hợp lý, vì sợ rơi vào tầm ngắm của chính quyền Mỹ. Vàng được xem là một kênh phòng ngừa rủi ro thuần túy của Mỹ. Ở hầu hết các thị trường mới nổi, việc các ngân hàng trung ương không công bố đầy đủ các giao dịch mua vàng là vì lợi ích của họ".
Ngoài ra, người bán cũng có thể muốn tránh làm giá thị trường biến động bất lợi bằng cách không công bố kế hoạch bán ra. Năm 1999, việc cựu Bộ trưởng Tài chính Anh Gordon Brown công bố rằng Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) sẽ bán một nửa lượng vàng dự trữ đã khiến giá giảm sâu hơn nữa, và thương vụ này chỉ thu về trung bình 275 USD/ounce, tức bằng khoảng 1/15 so với mức giá hiện nay.
 |
Lượng mua vàng thực tế của các ngân hàng trung ương có thể cao hơn nhiều so với số liệu chính thức |
Michael Haigh, nhà phân tích tại Société Générale cho biết, sự thiếu rõ ràng khiến thị trường vàng trở nên “độc đáo và phức tạp” so với các hàng hoá như dầu mỏ mà OPEC đóng vai trò điều tiết sản lượng.
“Điểm khác biệt của vàng là khối lượng vàng ra vào các ngân hàng trung ương có tác động rất lớn. Nếu không có sự rõ ràng về điều đó, vấn đề sẽ trở nên nghiêm trọng hơn một chút”, ông cho biết.
Trung Quốc là quốc gia sản xuất và tiêu thụ vàng lớn nhất thế giới, nhưng cũng nằm trong nhóm các quốc gia thiếu công bố thông tin nhất, buộc các nhà phân tích phải tự tính toán dựa trên dữ liệu nhập khẩu, phán đoán và các nguồn tin riêng.
Chương trình mua vàng chính thức của nước này do Cục Quản lý Ngoại hối (Safe) thuộc PBOC quản lý hiện mới chỉ mua 25 tấn từ đầu năm đến nay. Vàng dự trữ thường được lưu trữ tại Thượng Hải hoặc Bắc Kinh.
Theo một cựu quan chức của Safe, cơ quan này đặt ra mục tiêu mua vàng trong 1 năm và 5 năm, và lượng vàng nắm giữ hiện tại vẫn thấp hơn nhiều so với mục tiêu.
Các giao dịch mua vàng không chỉ do Safe và các đơn vị trung gian của cơ quan này thực hiện, mà còn do quỹ tài sản quốc gia CIC và quân đội Trung Quốc tiến hành. Những cơ quan này không có nghĩa vụ phải công bố lượng vàng nắm giữ một cách kịp thời.
Trong khi đó, chỉ số dùng để đo lường hoạt động mua vàng chính thức của Trung Quốc là xem xét lượng vàng xuất khẩu từ Anh sang Trung Quốc, bởi vì các thỏi vàng lớn được các ngân hàng trung ương ưa chuộng chủ yếu được giao dịch tại London. Sử dụng phương pháp này, Société Générale ước tính Safe sẽ nhập khẩu khoảng 250 tấn vàng trong năm nay.
Một phương pháp khác là tính toán khoảng cách giữa lượng vàng nhập khẩu ròng và sản lượng vàng trong nước của Trung Quốc, cùng với sự thay đổi về lượng vàng do các ngân hàng thương mại nắm giữ hoặc do người tiêu dùng cá nhân mua vào.
Sử dụng phương pháp này, công ty tư vấn Plenum Research tại Bắc Kinh đã tính toán "khoảng cách" do lượng vàng chính thức mua vào là 1.351 tấn vào năm 2023 và 1.382 tấn vào năm 2022 - gấp hơn sáu lần lượng vàng công khai mà Trung Quốc mua vào trong những năm đó.
Bức tranh trở nên phức tạp hơn khi Trung Quốc là quốc gia khai thác vàng lớn nhất thế giới, chiếm 10% sản lượng vàng toàn cầu vào năm ngoái, đồng nghĩa với việc nước này cũng có thể mua vàng thỏi trong nước để dự trữ.
Nhiều nhà phân tích vàng thậm chí sẽ tránh đưa ra dự đoán về quy mô thực sự của các giao dịch mua vào của Trung Quốc.
“Về cơ bản, điều này là không thể biết trước được…Bất kỳ cách thức rõ ràng nào để tìm ra câu trả lời đều bỏ qua vấn đề rằng nó chỉ là một phần của bí ẩn được gói gọn trong câu đố, đó là thị trường vàng thỏi của Trung Quốc”, Adrian Ash, Giám đốc nghiên cứu của nền tảng giao dịch trực tuyến BullionVault cho biết.
