Đây có thể coi là hành động đầu tiên của BTC sau khi các đại biểu Quốc hội lên tiếng về tình trạng gian lận thuế diễn ra ngày một phức tạp và có chiều hướng gia tăng tại phiên thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2009; dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ Ngân sách Trung ương năm 2010.
Ông Nguyễn Đình Xuân, Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh cho biết, trước khi Kỳ họp thứ 6 (Quốc hội Khoá XII) khai mạc, ông có mua một chiếc xe máy được niêm yết 25 triệu đồng, nhưng ông phải trả gần 29 triệu đồng. Điều đáng nói là trong hoá đơn, cửa hàng kinh doanh xe máy vẫn chỉ ghi giá 25 triệu đồng. Vị dân biểu này nhẩm tính, mỗi một chiếc xe bán ra, số tiền chênh lệch giữa hoá đơn và giá thực chênh nhau 3-4 triệu đồng thì ngân sách đã thất thu một khoản tiền rất lớn, gồm 10% thuế giá trị gia tăng, 25% thuế thu nhập doanh nghiệp, 5% lệ phí trước bạ… “Tình trạng gian lận qua hoá đơn đã được dư luận lên tiếng nhiều lần, báo chí cũng tốn không ít giấy mực để lên án, nhưng tới bây giờ tình trạng này thậm chí ngày càng phổ biến hơn”, ông Xuân nói.
Theo nhiều đại biểu Quốc hội, tình trạng gian lận trên hiện có sự “ủng hộ” của rất nhiều người tiêu dùng, do bản thân họ cũng được lợi qua việc giảm được lệ phí trước bạ. “Nếu mỗi người dân đều tranh thủ “tiết kiệm” 5% lệ phí trước bạ, thì họ đã vô tình giúp doanh nghiệp trốn được ít nhất 30% số thuế phải nộp và ngân sách nhà nước.
Trong khi đó, Đại biểu Đỗ Mạnh Hùng, tỉnh Thái Nguyên cho biết, ôtô, xe máy nhập khẩu, kể cả được bán theo giá niêm yết, nhưng khi thanh toán thì người tiêu dùng phải trả bằng USD quy đổi theo giá thị trường tự do, mỗi USD chênh nhau khoảng 1.000 đồng so với tỷ giá của hệ thống ngân hàng. Khoản chênh lệch này chính là phần lợi nhuận của các đại lý, nhưng họ không phải đóng bất cứ khoản nào vào ngân sách.
Nếu người dân nào cũng yêu cầu đại lý bán ôtô, xe máy phải ghi đúng giá bán trên hoá đơn bán hàng như Đại biểu Quốc hội Nguyễn Đình Xuân, thì cơ sở sản xuất, kinh doanh ôtô xe máy không thể gian lận được thuế. Thế nhưng, trên thực tế, ứng xử như ông Xuân chỉ là hãn hữu, nên để chấn chỉnh tình trạng này, BTC đang nghiên cứu ban hành hẳn một thông tư nhằm ấn định thuế đối với hoạt động kinh doanh xe ôtô, xe máy.
Theo Dự thảo Thông tư hướng dẫn ấn định thuế đối với hoạt động kinh doanh xe ôtô, xe hai bánh gắn máy đang được BTC tổ chức lấy ý kiến, thì cơ sở kinh doanh ôtô, xe máy (áp dụng đối với với cả hoạt động kinh và sản xuất, lắp ráp để bán) có vi phạm về giá hạch toán bán trực tiếp tới người tiêu dùng không theo giá giao dịch thông thường trên thị trường sẽ bị xử lý về thuế theo phương pháp ấn định thuế. Cụ thể, các cơ sở kinh doanh ghi giá trên hóa đơn thấp hơn giá giao dịch thông thường trên thị trường; đại lý của cơ sở sản xuất lắp ráp ôtô, xe máy trong nước bán sản phẩm đúng giá niêm yết của nhà sản xuất nhưng thấp hơn giá giao dịch thực tế trên thị trường sẽ bị cơ quan thuế ấn định giá bán ra theo giá giao dịch thông thường trên thị trường và ấn định số thuế giá trị gia tăng, số thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc thuế thu nhập cá nhân phải nộp.
Giá giao dịch trên thị trường được xác định căn cứ vào cơ sở dữ liệu của cơ quan thuế thu thập được từ số liệu do cơ sở kinh doanh khai báo (doanh thu, chi phí, thu nhập, số thuế phải nộp các kỳ kê khai trước); từ tổ chức, cá nhân có liên quan đến cơ sở kinh doanh; từ các cơ quan quản lý nhà nước khác như hải quan, tài chính, Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA). Ngoài ra, cơ quan thuế còn tham khảo giá mua, giá bán ôtô, xe máy, số thuế phải nộp của cơ sở kinh doanh có cùng quy mô tại địa phương hoặc ở địa phương khác có cùng mặt hàng. Thậm chí, để xác định giá thị trường một cách chính xác, BTC còn cho phép cơ quan thuế được khai thác, tham khảo giá xe ôtô, xe gắn máy trên các phương tiện thông tin đại chúng như báo, tạp chí, bản tin thị trường, website…