Trong đơn thư gửi đến Báo Đầu tư Chứng khoán mới đây, cổ đông Nguyễn Văn Quang của CTCP Khoáng sản và đầu tư Khánh Hòa (Minexco) bức xúc phản ánh, Minexco là công ty đại chúng từ năm 2009, nhưng không thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin theo quy định pháp luật. Theo cổ đông Quang, Minexco có vốn điều lệ 140 tỷ đồng, với trên 400 cổ đông, trong đó có 105 cổ đông là nhà đầu tư đã trúng thầu trong cuộc bán cổ phần Minexco qua HNX từ năm 2009.
Phản ánh của cổ đông Quang hoàn toàn có cơ sở bởi thông tin về cuộc đấu giá bán cổ phần của Minexco với 105 nhà đầu tư trúng thầu (DN được coi là đại chúng là có vốn điều lệ 10 tỷ đồng trở lên, có từ 100 cổ đông trở lên) đăng tải trên website của chính DN! Tuy nhiên, từ việc DN là công ty đại chúng đến việc DN thực hiện đúng nghĩa vụ pháp lý là một quãng đường xa.
Thông tin từ UBCK cho biết, đến nay, mới có 1.086 DN đăng ký công ty đại chúng với cơ quan này, trong đó đã có 750 DN niêm yết tại HNX, HOSE và 137 DN đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM. Như vậy, số DN đại chúng chưa lên sàn “chịu” đăng ký với UBCK chỉ chưa đầy 200 DN. Một con số quá nhỏ bé so với thực tế có hàng nghìn DN đại chúng chưa lên sàn hiện nay.
Vì sao các DN đại chúng không đăng ký với UBCK, không thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin, dù Luật Chứng khoán đã quy định rõ điểm này từ năm 2007? Thiếu chế tài hoặc chế tài chưa đủ mạnh là nguyên nhân chính, nhưng nguyên nhân đầu tiên là thiếu cơ quan cụ thể, giám sát và bắt lỗi các DN đại chúng đứng ngoài vòng thực thi nghĩa vụ của mình.
Trước câu hỏi: Ai “bắt lỗi” DN đại chúng không đăng ký, lãnh đạo UBCK cho biết, UBCK chỉ quản lý những DN đăng ký làm công ty đại chúng với cơ quan này (hiện nay là 1.086 DN), còn các DN chưa đại chúng thuộc quyền quản lý của Sở Kế hoạch và Đầu tư các tỉnh. Thông thường, “danh tính” thực là công ty đại chúng của DN chỉ lộ ra khi DN làm hồ sơ tăng vốn gửi đến Sở Kế hoạch và Đầu tư. Tại đây, khi phát hiện DN thuộc diện đại chúng, Sở không có thẩm quyền chấp thuận cho DN tăng vốn, sẽ có công văn thông báo sang UBCK. Theo các công văn này, UBCK sẽ tiến hành rà soát, thanh kiểm tra DN và có biện pháp xử phạt DN nếu thời gian chậm đăng ký công ty đại chúng quá dài.
Thống kê trên website của UBCK cho thấy, kể từ khi Luật Chứng khoán có hiệu lực năm 2007 đến nay, mới có gần 20 DN đại chúng trốn nghĩa vụ đăng ký bị xử phạt. Mức xử phạt theo quy định hiện hành là từ 5 triệu - 50 triệu đồng, cũng không đủ sức răn đe. Với cách quản lý như trên, việc có hàng nghìn DN đại chúng đứng ngoài vòng kiểm soát là dễ hiểu. Để buộc các DN tôn trọng cổ đông, tuân thủ quy định pháp luật, cơ quan chức năng cần rà soát tổng thể các DN quy mô vốn trên 10 tỷ đồng, nhằm hoàn chỉnh danh sách công ty đại chúng thực. Bên cạnh đó, cổ đông của các DN đang trốn nghĩa vụ này cần chủ động kiến nghị đến UBCK để Ủy ban có căn cứ pháp lý tiến hành thanh, kiểm tra DN và buộc các DN phải thực thi nghĩa vụ của mình với cổ đông, với thị trường.
