Uy tín của các doanh nghiệp niêm yết được xây dựng dựa trên nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố tài chính, hình ảnh doanh nghiệp trên truyền thông và đánh giá của các chuyên gia tài chính – chứng khoán.
Các tiêu chí cụ thể bao gồm: (1) Năng lực tài chính thể hiện trên báo cáo tài chính gần nhất; (2) Uy tín truyền thông được đánh giá bằng phương pháp Media Coding - mã hóa các bài viết về công ty trên các kênh truyền thông có ảnh hưởng; (3) Khảo sát chuyên gia đánh giá các cổ phiếu tiêu biểu hấp dẫn đầu tư; (4) Khảo sát doanh nghiệp được thực hiện trong tháng 6/2020 về thực trạng hoạt động và kế hoạch đầu tư trong năm 2020.
Nhiều nhà đầu tư mới gia nhập thị trường
Cũng như các thị trường lớn trên thế giới, Thị trường chứng khoán Việt Nam cũng chịu tác động mạnh bởi đại dịch Covid-19. Chỉ số VN-Index đảo chiều giữa quý I và quý II.
Tính đến cuối quý I/2020, VN-Index sụt giảm 31% so với đầu năm, các nhà đầu tư nước ngoài bán ròng cả quý I khoảng 9.200 tỷ đồng trong 33 phiên liên tiếp.
Tuy nhiên, giá cổ phiếu về mức thấp đã mở ra cơ hội cho các nhà đầu tư mới hay còn gọi là “nhà đầu tư F0” bắt đáy thị trường. Đây được đánh giá là dòng tiền đầu tư thông minh, luân chuyển từ các kênh đầu khác đến kênh chứng khoán và là tác động lớn của đại dịch tới các thị trường tài chính.
Sự phát triển của công nghệ, các ứng dụng giao dịch chứng khoán được nâng cấp giúp cho việc đăng ký tài khoản, đặt lệnh giao dịch thuận tiện và sự xuất hiện nhiều chuyên gia, nhà đầu tư lâu năm, thông qua các ứng dụng công nghệ như YouTube, Facebook… để chia sẻ kiến thức, xu hướng thị trường và hướng đến những nhà đầu tư tiềm năng nhưng chưa có kinh nghiệm đầu tư chứng khoán.
Một yếu tố khác nữa góp phần thu hút “nhà đầu tư F0” và giữ chân các nhà đầu tư cũ khi chi phí giao dịch, thuế được gỡ bỏ, nhiều công ty chứng khoán giảm lãi suất vay margin cho khách hàng, nhà đầu tư.
Số lượng tài khoản chứng khoản mở mới trong tháng 3 và tháng 4 tăng đột biến, từ tháng 3 đến tháng 6, thị trường có thêm 137.000 tài khoản được mở. Tính đến hết tháng 6, số lượng tài khoản nhà đầu tư trong nước đạt trên 2,5 triệu tài khoản, tăng 7,1% so với cuối năm 2019.
Đánh giá của nhiều công ty chứng khoán, bên cạnh những nhà đầu tư nhỏ lẻ, có rất nhiều tài khoản có quy mô lớn, từ vài chục đến trăm tỷ đồng tham gia vào thị trường và đây là yếu tố đòn bẩy giúp thị trường hồi phục mạnh mẽ và thanh khoản thị trường quý II tăng cao.
Chỉ số VN-Index cuối tháng 6/2020 tăng trên 25% so với mức đáy của thị trường vào cuối tháng 3/2020, thanh khoản bình quân trên 3 sàn tăng mạnh, nhưng hoạt động huy động vốn có xu hướng chậm lại.
Theo số liệu của Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), trên 3 thị trường HOSE, HNX, UPCoM giá trị giao dịch bình quân 6 tháng đầu năm đạt trên 5.600 tỷ đồng/phiên, tăng 21,4% so với bình quân năm 2019; trong đó, quý II/2020, thanh khoản tăng 40% so với quý I. Tổng mức huy động trên thị trường chứng khoán ước đạt 107.000 tỷ đồng, giảm 29% so với cùng kỳ năm trước.
Kết quả khảo sát của Vietnam Report với các doanh nghiệp niêm yết và chuyên gia chứng khoán cho thấy, tâm lý nhà đầu tư trong bối cảnh dịch bệnh, tình hình phát triển công ty, khả năng kiểm soát dịch bệnh và diễn biến, thực trạng nền kinh tế là những yếu tố ảnh hưởng nhất đến giá cổ phiếu của doanh nghiệp.
Dòng tiền không chỉ chảy mạnh vào thị trường chứng khoán cơ sở mà trên thị trường phái sinh cũng sôi động, tăng trưởng tốt và thiết lập kỷ lục mới. Trong 6 tháng đầu năm, khối lượng giao dịch bình quân đạt 164.228 hợp đồng/phiên, tăng 85% so với cuối năm 2019. Khối lượng mở (OI) của toàn thị trường tại thời điểm 30/6 đạt 27.068 hợp đồng, tăng 67,3% so với phiên giao dịch đầu năm.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang trở thành một kênh đầu tư thu hút lượng tiền đáng kể từ các kênh đầu tư khác, dần trở thành một lựa chọn đầu tư mới cho khách hàng cá nhân. Trong thời gian qua đã đánh dấu sự tăng trưởng mạnh về cả quy mô, tính thanh khoản và khả năng tiếp cận.
Theo thống kê của Công ty Chứng khoán SSI, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành từ đầu năm đến nay ước tính ở mức 159.000 tỷ đồng, tăng 50% so với 6 tháng đầu năm 2019. Các nhà đầu tư cá nhân đã mua trực tiếp gần 22.700 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường sơ cấp – tương đương 15% tổng lượng phát hành, cao hơn mức trung bình gần 10% của năm 2019.
8 ngành hấp dẫn đầu tư nhất trong năm 2020
Nhìn chung định giá của Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở mức hấp dẫn tương đối so với khu vực xét trên chỉ số P/E, P/B và ROE. Trong năm 2020, tác động của đại dịch Covid-19, nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, nhưng nhiều tổ chức tài chính khu vực, quốc tế, các hãng xếp hạng tín nhiệm, chuyên gia kinh tế vẫn lạc quan về triển vọng kinh tế Việt Nam là một trong những điểm sáng của kinh tế khu vực châu Á.
Cũng theo đó, có 62,5% chuyên gia chứng khoán và doanh nghiệp niêm yết trong khảo sát của Vietnam Report cho rằng, thị trường sôi động, diễn biến khá tích cực; 37,5% dự đoán thị trường có nhiều biến động, thêm những cú sốc mới.
Kết quả khảo sát cho thấy triển vọng thị trường chứng khoán với thiên hướng khá tích cực là chủ đạo là hoàn toàn có cơ sở mặc dù nền kinh tế đang có nhiều thách thức.
Việc kiểm soát dịch tốt góp phần làm thị trường chứng khoán Việt Nam khởi sắc, tuy nhiên trong giai đoạn tới, nếu không có ca nhiễm nội địa mới, yếu tố này sẽ không còn là động lực mạnh tác động lên thị trường.
Các chuyên gia và doanh nghiệp niêm yết trong khảo sát của Vietnam Report nhận định 5 yếu tố tích cực mới để thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam đó là kinh tế Việt Nam được dự báo tăng trưởng so với các nước trong khu vực (60%); các biện pháp hỗ trợ giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước (60%); Chính phủ đẩy mạnh đầu tư công (46,67%); khả năng kiểm soát dịch bệnh Covid -19 trên toàn thế giới (46,67%); các hiệp định thương mại tự do như EVFTA được thông qua.
Theo đánh giá của Fitch, Việt Nam là một trong số 4 quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương được kỳ vọng sẽ có tăng trưởng kinh tế dương trong năm 2020. Dưới tác động của Covid-19 kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng dương 0,36% trong quý II/2020.
Bloomberg nhận định, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ đạt 2,8% trong năm nay, trong khi các nền kinh tế Đông Nam Á khác đều khá ảm đạm.
Về triển vọng trong năm 2021, các chuyên gia của Bloomberg đánh giá nền kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng mạnh mẽ nhất Đông Nam Á với mức tăng GDP 8,1%, tiếp theo là Philippines với 7,5%, Malaysia 5,7%, Indonesia 5%, Singapore 4,8% và Thái Lan 4%.
Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam thúc đẩy đầu tư công dự chi hơn 700.000 tỷ đồng (hơn 30 tỷ USD) cho đầu tư công trong năm 2020, để kích thích kinh tế phục hồi và nâng cấp cơ sở hạ tầng của Việt Nam, tạo ra cơ hội phát triển một số ngành và lĩnh vực.
Việc Việt Nam khống chế đại dịch Covid-19 hiệu quả, tạo sự an tâm cho các nhà đầu tư về một điểm đến an toàn, và mở ra cơ hội cho Việt Nam thành một quốc gia đón được làn sóng FDI đang chuyển dịch trong thời gian tới, nhất là từ các chuỗi cung ứng từ các doanh nghiệp Trung Quốc và các công ty đa quốc gia hoạt động tại Trung Quốc.
Đối với các biện pháp hỗ trợ giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước, nhìn lại bài học từ cuộc khủng hoảng 2008-2009, Thị trường chứng khoán Việt Nam phục hồi mạnh hơn so với khu vực và quốc tế nhờ gói kích cầu tương ứng với 10% GDP gồm: (1) Hỗ trợ lãi suất vay tín dụng 17.000 tỷ đồng; (2) Vốn đầu tư phát triển nhà nước 90.800 tỷ đồng; (3) Miễn, giảm thuế 28.000 tỷ đồng; (4) Khoản chi an sinh xã hội 9.800 tỷ đồng.
Đặc biệt, gói hỗ trợ lãi suất vay đã tạo lực hút lượng tiền lớn đưa vào lưu thông các kênh đầu tư như chứng khoán và bất động sản.
Mặc dù bản chất của hai cuộc khủng hoảng khác nhau, nhưng các chuyên gia và doanh nghiệp niêm yết trong khảo sát của Vietnam Report kỳ vọng các biện pháp hỗ trợ giảm lãi suất sẽ tạo thêm cú huých vào thị trường chứng khoán như trong giai đoạn 2008-2009.
Khả năng kiểm soát đại dịch trên toàn thế giới, cùng với các gói kích cầu liên tục từ chính phủ các nước, nhất là việc điều chế thành công vaccine chống Covid-19 sẽ giúp các đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam hoạt động bình thường, nền kinh tế thế giới phục hồi và qua đó tác động tích cực đến thị trường chứng khoán.
Hiệp định EVFTA tác động đến nhiều ngành, lĩnh vực và cũng giúp cải thiện dòng vốn vào thị trường chứng khoán, các các quỹ đầu tư, và hỗ trợ ổn định tỷ giá, thúc đẩy thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam và mở rộng cơ hội hợp tác giữa doanh nghiệp hai bên. Theo đó, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ trở nên hấp dẫn và thu hút đầu tư, đặc biệt là dòng vốn gián tiếp từ các nhà đầu tư EU.
Theo đánh giá của các chuyên gia và doanh nghiệp niêm yết trong khảo sát có hai nhóm cổ phiếu tăng trưởng tốt trong thời gian qua. Nhóm thứ nhất liên quan đến lĩnh vực tiêu dùng thiết yếu, không phụ thuộc vào diễn biến dịch bệnh, quan hệ kinh tế - chính trị giữa các nước, tình hình bầu cử như hàng tiêu dùng, thực phẩm.
Nhóm thứ hai được hưởng lợi từ tác động kinh tế chính trị, đại dịch, và chính sách kích cầu của Chính phủ như: nhóm cổ phiếu bất động sản công nghiệp hưởng lợi từ xu thế chuyển dịch chuỗi cung ứng và thu hút vốn FDI; nhóm xây dựng và vật liệu xây dựng được hưởng lợi từ đẩy mạnh đầu tư công, hạ tầng; nhóm công nghệ thông tin - viễn thông hưởng lợi từ đại dịch Covid-19 đẩy nhanh hơn xu hướng chuyển đổi số.
Kết quả khảo sát cho thấy 8 ngành hấp dẫn đầu tư nhất trong năm 2020: (1) Dược và Y tế; (2) Tài chính - Ngân hàng; (3) Hàng tiêu dùng; (4) Công nghệ thông tin – Viễn thông; (5) Năng lượng; (6) Bất động sản; (7) Nguyên vật liệu; (8) Hàng và Dịch vụ công nghiệp.
Xu hướng đầu tư trong thời kỳ bình thường mới
Trong báo cáo công bố ngày 1/7/2020, các chuyên gia của Ngân hàng JPMorgan đưa ra nhận định đại dịch Covid-19 có thể tạo ra bước chuyển ngoặt lớn đối với xu hướng đầu tư bền vững, thuật ngữ chuyên môn thường gọi là “đầu tư ESG” (Environmental, Social, and Governance Investing).
Theo quan điểm ESG, trước khi đưa ra quyết định, nhà đầu tư sẽ xem xét cách tiếp cận đối với các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị của một công ty bên cạnh các tiêu chí truyền thống như tiềm năng tăng trưởng lợi nhuận, năng lực tài chính của doanh nghiệp.
Theo thống kê của Morningstar, năm 2019 đánh dấu sự bùng bổ của các quỹ ESG với 483 quỹ được bổ sung, chiến lược tập trung của các quỹ này vào các lĩnh vực “kinh tế xanh” bao gồm: Năng lượng tái tạo; Dịch vụ môi trường; Nước; Bất động sản xanh; Giao thông xanh; Thực phẩm; Ứng phó với biến đổi khí hậu; Năng lượng hiệu quả.
Các quỹ tập trung vào tính bền vững đã thu hút một lượng vốn kỷ lục trong quý đầu tiên của năm nay, ngay cả khi đại dịch bùng phát trên toàn cầu. JPMorgan đưa ra dự báo tổng tài sản có cách tiếp cận đầu tư bền vững trên toàn cầu sẽ đạt giá trị 45.000 tỷ USD vào cuối năm 2020. Trong khi đó, tổng tài sản nắm giữ của các quỹ chuyên đầu tư bền vững trên toàn cầu có giá trị khoảng 1.000 tỷ đô la, với châu Âu và Bắc Mỹ chiếm 90% thị phần.
Đề xuất giải pháp hỗ trợ cho thị trường chứng khoán
Nhằm thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển ổn định, bền vững trong bối cảnh dịch bệnh Covid -19 vẫn diễn biến khó lường, các chuyên gia và doanh nghiệp trong khảo sát cho rằng 5 giải pháp trọng tâm cần sự hỗ trợ của Chính phủ: Tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý về thị trường chứng khoán (93,33%); Tái cấu trúc tổ chức thị trường, cơ sở hạ tầng công nghệ (73,33%); Tăng cường công tác quản lý, giám sát thị trường, thực hiện kiểm tra, xử phạt nghiêm theo quy định (73,33%); Tăng hạn mức tín dụng cho thị trường chứng khoán (46,67%); Bổ sung thêm gói hỗ trợ cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 (46,67%).
Mặc dù, Luật Chứng khoán đã được sửa đổi, bổ sung cơ bản, toàn diện, phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ của quốc tế, tạo cơ sở và tạo nền tảng pháp lý cho giai đoạn phát triển mới của thị trường chứng khoán, nhưng trong bối cảnh kinh tế mới, xu hướng giao dịch online tăng lên, chưa có hướng dẫn cụ thể về việc niêm yết đối với các doanh nghiệp có nguồn gốc FDI dẫn đến việc nhiều các doanh nghiệp có nguồn gốc FDI chưa thực hiện niêm yết được trên các Sở Giao dịch chứng khoán, nhiều yếu tố khác chưa được tính đến, và cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường chứng khoán.
Theo nhận định của các chuyên gia và doanh nghiệp, so với thời điểm khủng hoảng 2008 – 2009 còn nhỏ, quy mô gói kích cầu của Việt Nam còn nhỏ đang ở mức 4,8% GDP. Khi Chính phủ bổ sung thêm gói hỗ trợ cho doanh nghiệp sẽ tạo lực đẩy mạnh hơn cho sự phục hồi của nền kinh tế, bên cạnh đó là bổ sung gói kích cầu riêng cho thị trường chứng khoán.
