Theo tổng hợp kết quả phiếu xin ý kiến các vị đại biểu Quốc hội về một số nội dung của dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) thì đa số đại biểu chưa yên tâm bỏ hộ khẩu giấy từ giữa năm 2021.
Luật Cư trú (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10 đang diễn ra, song quá trình thảo luận còn nhiều ý kiến khác nhau về một số nội dung lớn. Vì thế, ngày 23/10 Tổng Thư ký Quốc hội đã gửi phiếu xin ý kiến các vị đại biểu Quốc hội về một số nội dung của dự thảo. Tính đến 12h00 ngày 24/10 đã có 402 đại biểu Quốc hội tham gia ý kiến (bằng 83,4% tổng số đại biểu Quốc hội).
Nhiều băn khoăn về điều kiện đăng ký thường trú
Kết quả nội dung 1: Về điều kiện đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ (điểm b khoản 3 Điều 20) có 235/402 đại biểu Quốc hội tham gia ý kiến tán thành phương án 1, đề nghị phải bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 8m2 sàn/người.
153/402 đại biểu Quốc hội tán thành phương án 2, đề nghị phải đăng ký tạm trú trong cùng phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương từ 1 năm trở lên. 14/402 đại biểu Quốc hội không chọn phương án nào.
Ngoài ra, có ý kiến cho rằng quy định diện tích tối thiểu 8 m2 sàn/người là hơi lớn, nhất là đối với các thành phố trực thuộc trung ương; có ý kiến cho rằng nếu quy định diện tích tối thiểu 8m2 sàn/người thì đối với 1 người là được nhưng nếu từ 2 người trở lên thì giao Chính phủ hướng dẫn cụ thể.
Cũng có vị không đồng ý phương án nào vì cho rằng không thể can thiệp quyền cư trú bằng giải pháp kỹ thuật. Trường hợp cư trú ở nơi không bảo đảm điều kiện sinh sống thì công dân sẽ tự tìm nơi cư trú thích hợp để bảo đảm cuộc sống bản thân và gia đình.
Vị khác đề nghị nghiên cứu kết hợp nội dung của 2 phương án là phải đảm bảo điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do HĐND cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 8m2 sàn/người và đã đăng ký tạm trú trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương từ 01 năm trở lên.
Tổng thư ký cũng cho biết, có ý kiến cho rằng cả 2 phương án đều chưa thực sự phù hợp, bởi vì phương án 1 căn cứ trên diện tích, không quan tâm đến thời gian người đó đã tạm trú bao lâu là không tương thích với tiêu đề “thường trú” còn phương án 2 quy định thời gian tạm trú 1 năm làm hạn chế quyền công dân. Ý kiến này đề nghị cho công dân quyền được chọn đăng ký tạm trú hay thường trú ngay từ đầu khi công dân chuyển đến nơi ở mới (khi đó công dân đã có kế hoạch dự định cho mình); đi kèm theo quyền này công dân phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại nếu có về quyền lợi và nghĩa vụ liên quan và phải tự mình thực hiện khai báo thay đổi trạng thái từ tạm trú sang thường trú và ngược lại.
Nội dung 2 về điều kiện đăng ký tạm trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ (khoản 1 Điều 27) thì có 209/402 đại biểu Quốc hội chọn phương án 1, không quy định điều kiện đăng ký tạm trú là phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý. 189/402 đại biểu tán thành phương án 2, quy định điều kiện đăng ký tạm trú là phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý. 4/402 đại biểu Quốc hội không chọn phương án nào.
Ngoài ra, có đại biểu Quốc hội đề nghị trường hợp cho thuê thì không cần có ý kiến của chủ nhà, nhưng trường hợp cho mượn, cho ở nhờ thì phải hỏi ý kiến của chủ nhà.
Đề nghị cho phép đăng ký gia hạn tạm trú qua mạng
Nội dung 3 về thời hạn đăng ký tạm trú (khoản 2 Điều 27) có 180/402 đại biểu tán thành phương án 1, quy định thời hạn đăng ký tạm trú tối đa là 2 năm và có thể tiếp tục gia hạn.
Có 222/402 đại biểu Quốc hội chọn phương án 2, đề nghị không quy định về thời hạn đăng ký tạm trú, công dân chỉ cần thực hiện đăng ký khi chuyển đến nơi mình tạm trú.
Ngoài ra, có ý kiến đề nghị thời hạn tạm trú là 12 tháng vì cho rằng 24 tháng là quá dài. Vị khác cho rằng nếu thời gian đăng ký tạm trú tối đa là 2 năm và có thể tiếp tục gia hạn thì thủ tục gia hạn cần gọn và không làm phát sinh thêm thủ tục hành chính gây phiền hà cho người dân; có ý kiến đề nghị cho phép đăng ký gia hạn tạm trú qua mạng.
Nội dung 4 về quy định chuyển tiếp (khoản 3 Điều 38), kết quả cho thấy có 266/402 đại biểu tán thành phương án 1, cho phép người dân được tiếp tục sử dụng Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú đã được cấp cho đến hết ngày 31/12/2022.
135/402 đại biểu chọn phương án 2,quy định Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú không có giá trị sử dụng trong các giao dịch, quan hệ pháp luật được xác lập mới kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành là 01/7/2021.
1/402 đại biểu Quốc hội không chọn phương án nào. Ngoài ra, có ý kiến đồng ý với phương án 1 nhưng cho rằng chỉ nên kéo dài đến ngày 31/12/2021. Vị khác cho rằng chưa có cơ sở đảm bảo sẽ vận hành tốt cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư tại thời điểm luật có hiệu lực (01/7/2021), do đó, cần có báo cáo đánh giá tác động và biện pháp tháo gỡ những vướng mắc trong cập nhật, xây dựng cơ sở dữ liệu về cư trú.
Có ý kiến đề nghị quy định Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2022, khi đó các Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú cũng hết hiệu lực.
Theo thông lệ thì phương án nào được đa số đại biểu lựa chọn, chiếm trên 50% tổng số đại biểu thì sẽ được thiết kế tại dự thảo luật trình Quốc hội thông qua.