Các ngân hàng đến nay vẫn chưa tìm được mô hình ngân hàng bán lẻ phù hợp
Nếu tìm kiếm trên Google cụm từ “ngân hàng bán lẻ” thì chỉ trong 0,58 giây đã cho ra 784.000 kết quả và thông tin bắt đầu được đề cập đến nhiều nhất là từ năm 2006. Thời điểm này cũng khá dễ hiểu bởi theo cam kết gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), từ ngày 1/4/2007, các ngân hàng 100% vốn ngoài được phép thành lập chi nhánh tại Việt Nam.
Với nhận định của các chuyên gia, dân số 85 triệu nhưng mới chỉ có khoảng 10% người dân mở tài khoản tại ngân hàng và hơn 2/3 là dân số trẻ, Việt Nam đang là mục tiêu trong trung hạn của các ngân hàng ngoại.
Trong một sự kiện của Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam được tổ chức vào thời gian khoảng năm 2008, ông Ashok Sud, Tổng giám đốc của Ngân hàng khi đó đã nói: “Standard Chartered tại Việt Nam sẽ bay với ‘hai động cơ phản lực’(song song phát triển cả ngân hàng bán buôn và ngân hàng bán lẻ như nhau - PV)”.
Lo ngại các các định chế tài chính ngoại âm thầm tăng cường thâm nhập thị trường tài chính - ngân hàng Việt Nam, các ngân hàng trong nước đã bắt đầu truyền thông nhiều hơn trong lĩnh vực ngân hàng bán lẻ. Tuy nhiên, trong 9 năm qua, có lẽ cả ngân hàng trong nước và nước ngoài vẫn đang loay hoay đi tìm một mô hình ngân hàng bán lẻ riêng cho mình. Điều này thực tế rất lạ khi ngân hàng là phải làm bán lẻ chứ không có ngân hàng sinh ra đã làm bán buôn, nhưng lại không lạ… trên thị trường tài chính ngân hàng Việt Nam, văn hóa Việt Nam…
TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia ngân hàng cho rằng, trở ngại trong việc cho vay cá nhân là ở chỗ, Việt Nam chưa có hệ thống tính điểm cá nhân. Ví dụ như ở Mỹ, có 3 công ty chấm điểm cho hầu hết người dân Mỹ với mức tính từ 400-800 điểm.
Ngân hàng bán lẻ chỉ cần vào xem điểm của các cá nhân là bao nhiêu rồi cho vay ra rất nhanh. Trong khi đó, ở Việt Nam chưa có mô hình chung mang tầm cỡ quốc gia như vậy, nên mỗi ngân hàng có một hệ thống tính điểm riêng, thiếu tính chắc chắn, không hiệu quả, do đó ngân hàng bán lẻ vẫn chưa phổ biến.
“Thu nhập của người dân Việt Nam còn thấp, trung bình một người dân khoảng 2.300 USD/năm, nên phần lớn bán lẻ tập trung ở thành phố lớn. Điều quan trọng là mức độ rủi ro cho vay bán lẻ ở Việt Nam rất lớn khi tài sản thế chấp thấp, thu nhập ít và… khả năng ‘xù’ nợ cao nên khó phát triển lĩnh vực này”, TS. Hiếu nhấn mạnh.
Việc giải ngân các món vay nhỏ yêu cầu thời gian nhanh, tuy nhiên, do cơ sở dữ liệu đánh giá khách hàng (tín nhiệm) còn yếu nên quy trình giải ngân của các ngân hàng được cho là chưa đáp ứng được yêu cầu. Các mảng dịch vụ bán lẻ khác như thẻ thanh toán, quản lý tài chính cá nhân... vẫn chưa trở thành dịch vụ sử dụng thường xuyên.
Cách đây 2 năm, người viết bài này đã từng có thời điểm chỉ trong 1 tuần, 3 lần với 3 nhân viên khác nhau của ANZ Việt Nam gọi điện mời mở thẻ. Được biết, đó là giai đoạn tăng tốc trong phát triển ngân hàng bán lẻ nên mọi nhân sự phải vào guồng ở mức độ cao nhất. Thực tế, chưa có một con số chính thức nào từ ANZ đưa ra về kết quả của chiến dịch phát triển sản phẩm thẻ đó, nhưng với việc các nhân viên kinh doanh quá tập trung tiếp thị sản phẩm mà chưa để tâm nhiều tới yêu cầu, nguyện vọng của khách hàng, thực tế cho thấy, thẻ chưa mở thêm được cái nào nhưng chắc chắn sự khó chịu của khách hàng là đã có.
Trao đổi với ĐTCK, ông Keith Pogson, lãnh đạo phụ trách Dịch vụ tài chính ngân hàng, Ernst & Young khu vực châu Á-Thái Bình Dương cho biết, lòng trung thành của khách hàng bán lẻ ở Việt Nam không cao khi có tới 77% sẵn sàng đóng hoặc mở tài khoản mới, trong khi ở các nước khác, tỷ lệ này đều dưới 50%.
Điều này cũng không có gì lạ. Mặc dù hệ thống ngân hàng Việt Nam đã đi qua giai đoạn đầu tái cơ cấu với số lượng ngân hàng được rút xuống chỉ còn hơn 30 ngân hàng, nhưng hầu hết tất cả các TCTD này đều đặt mục tiêu phát triển ngân hàng bán lẻ nên bị phân tán do sự cạnh tranh lớn.
“Với những sản phẩm tương tự nhau, chỉ với một chút lợi ích nhỏ được đưa ra, việc ‘câu’ khách hàng từ ngân hàng đối thủ là chuyện bình thường”, một nhân viên tín dụng cho biết.
Phó tổng giám đốc một ngân hàng TMCP phụ trách khối bán lẻ nói: “Chừng nào, các ngân hàng vẫn loay hoay dòm sang nhau, ngân hàng đối thủ vừa ra mắt sản phẩm X, thì mình ngay lập tức cũng phải cho ra đời sản phẩm Y tương tự, khi đó, ngân hàng bán lẻ vẫn… dậm chân tại chỗ”.
